مقایسه سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم از نظر کاربرد و زمان استفاده

نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم دو نوع از کودهای ازته شیمیایی هستند. این دو کود در فصل های مختلف، به مزارع و باغات اعمال می شوند تا بخشی از نیتروژن مورد نیاز گیاه را تامین کنند. این دو کود شیمیایی، از نظر ترکیب و اثرگذاری تفاوت هایی با یکدیگر دارند. در این مطلب به مقایسه سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم می پردازیم و نکات مهم درباره این دو کود نیتروژن دار (کود ازته) را بررسی می کنیم.

نیترات آمونیوم چیست؟

نیترات آمونیوم ماده شیمیایی با فرمول NH4NO3 است. این ماده شامل یون های آمونیوم و نیترات می باشد. نیترات آمونیوم در دسته کودهای ازته قرار می گیرد که برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاهان استفاده می شود. نیترات آمونیوم قابلیت حل شدن در آب را دارد؛ این موضوع باعث جذب سریع تر کود می شود. زود جذب بودن نیترات آمونیوم باعث می شود که نیتروژن مورد نیاز گیاهان تامین شده و رشد گیاه بهتر اتفاق بیفتد.
نیترات آمونیوم یک عنصر گرماگیر است و باعث کاهش دمای محیط اطراف می شود. این ماده برای گیاهانی که در خاک قلیایی رشد می کنند، مناسب است. با اینکه نیترات آمونیوم کاربرد گسترده ای در کشاورزی دارد، اما باید حتما در شرایط لازم به مزارع کشاورزی اعمال شود. یعنی استفاده بی مورد از این کود، نه تنها برای گیاه فایده ای ندارد، بلکه باعث آلودگی خاک و طبیعت می شود. استفاده بیش از حد نیترات آمونیوم، خاک را اسیدی می کند و حاصلخیزی خاک را کاهش می دهد؛ این موضوع به مرور زمان باعث ضعف گیاه و از بین رفتن گیاهان می شود.

نیترات آمونیوم فقط به عنوان یک کود کشاورزی کاربرد ندارد؛ بلکه از این محصول در صنایع دیگری نیز استفاده می شود. مهم ترین کاربردهای نیترات آمونیوم عبارتند از:

• کود کشاورزی: نیترات آمونیوم یک کود ازتی پرکاربرد در کشاورزی است که باعث افزایش محصول کشاورزی می شود.
• مواد محترقه و منفجره: نیترات آمونیوم ماده اصلی در تولید بسیاری از مواد منفجره مانند دینیترات آمونیوم است که در صنایع معدنی و ساختمانی کاربرد دارد. از این ماده همچنین برای تولید محصولات آتش بازی استفاده می شود.
• دامپروری: نیترات آمونیوم گاهی در جیره غذایی دام ها به عنوان منبع پروتئین استفاده می شود.
• صنایع شیمیایی: نیترات آمونیوم در تولید برخی مواد شیمیایی مثل نیتریک اسید و آمونیاک به کار گرفته می شود.
• صنعت پلاستیک و رنگ: نیترات آمونیوم به عنوان ماده اولیه برای تولید برخی رنگ ها و مواد پلاستیکی کاربرد دارد.
• صنایع غذایی: نیترات آمونیوم در صنعت غذایی به عنوان نگه دارنده مواد غذایی و بهبوددهنده کیفیت استفاده می شود.

سولفات آمونیوم چیست؟

سولفات آمونیوم یک ماده شیمیایی با فرمول (NH4)2SO4 است. این ماده برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاهان استفاده می شود. سولفات آمونیوم دارای 21% ازت و 24% گوگرد است. وجود گوگرد در سولفات آمونیوم باعث اصلاح و کاهش PH خاک شده و خاک را متعادل می کند. فرم ازت سولفات آمونیوم دارای بار مثبت است؛ به همین دلیل اتصال خوبی با ذرات خاک برقرار می کند و به راحتی آبشویی و تبخیر نمی شود.

سولفات آمونیوم مزیت های زیادی برای گیاهان و درختان دارد. این ماده در درجه اول به سلامت و رشد گیاهان و درختان کمک می کند. سولفات آمونیوم همچنین باعث بهبود کیفیت محصولات می شود. همچنین می تواند به افزایش مقاومت گیاهان در برابر بیماری ها کمک کند.
سولفات آمونیوم را می توان به صورت جامد یا محلول استفاده کرد. برای استفاده از سولفات آمونیوم به صورت جامد، آن را به خاک اضافه کرده و سپس آبیاری کنید. برای استفاده از سولفات آمونیوم به صورت محلول، آن را با آب مخلوط کنید و سپس محلول را به خاک اضافه نمایید.
سولفات آمونیوم کاربردهای متنوعی در حوزه های مختلف دارد:

• کود کشاورزی: سولفات آمونیوم یک کود ازتی و گوگردی است که برای افزایش محصول و باروری خاک در کشاورزی استفاده می شود. این ماده به طور گسترده در کشاورزی کاربرد دارد.
• صنایع شیمیایی: سولفات آمونیوم ماده اولیه در تولید برخی محصولات شیمیایی مانند سولفوریک اسید، آمونیاک و نیتریک اسید است. همچنین این ماده در تولید برخی مواد شوینده و پاک کننده به کار می رود.
• صنایع غذایی و دارویی: این ماده در صنایع غذایی برای تنظیم اسیدیته مواد غذایی و همچنین در بعضی داروها به عنوان جذب کننده رطوبت استفاده می شود.
• صنعت نساجی: سولفات آمونیوم در فرآیندهای رنگرزی و تثبیت رنگ در صنعت نساجی به کار می رود.
• دامپروری: در جیره غذایی دام ها به عنوان منبع پروتئین به کار می رود.

مقایسه سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم

نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم هر دو ترکیبات آمونیومی هستند اما در برخی ویژگی ها و کاربردها با هم تفاوت دارند. در ادامه از جنبه های مختلف به مقایسه سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم می پردازیم.

• نیترات آمونیوم ترکیبی از ازت نیتراتی و آمونیوم است. در حالی که سولفات آمونیوم منبع ازت آمونیومی و گوگرد است.
• نیترات آمونیوم دارای 34% ازت است. در صورتی که سولفات آمونیوم از 21% ازت تشکیل شده است. پس برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه، نیاز به مقادیر بیش تر سولفات آمونیوم خواهیم داشت.
• نیترات آمونیوم نیترات آمونیوم pH خنثی دارد. این کود برای گیاهانی که در خاک های قلیایی رشد می کنند مناسب است. اما سولفات آمونیوم pH اسیدی دارد و برای گیاهانی که در خاک اسیدی رشد می کنند مناسب تر است.
• نیترات آمونیوم به سادگی در آب حل می شود؛ اما سولفات آمونیوم به میزان نیترات آمونیوم در حلال در آب نیست.
• جذب سولفات آمونیوم آهسته تر از نیترات آمونیوم است. این موضوع به خاصیت حلال بودن نیترات آمونیوم برمی گردد.
• نیترات آمونیوم خاصیت اکسید شدن دارد و ممکن است برای محیط زیست مضر باشد. این عنصر می تواند باعث آلودگی آب های زیرزمینی به نیترات شود؛ اما سولفات آمونیوم خاصیت اکسید شدن نداشته و برای محیط زیست ایمن تر است.
• نیترات آمونیوم خاصیت حلال بودن بالایی دارد؛ به همین دلیل احتمال آبشویی بیش تری نسبت به سایر کودهای شیمیایی نیتروژنی دارد. سولفات آمونیوم به دلیل حلال بودن کمتر، احتمال آبشویی کمتری دارد و آسیب کمتری به خاک وارد می کند.
• سولفات آمونیوم نسبت به نیترات آمونیوم قیمت بالاتری دارد.

در این قسمت به مقایسه سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم پرداختیم. در مجموع نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم جزو دسته کودهای ازته پرکاربرد هستند که برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاهان استفاده می شوند. اینکه کدام یک از این دو کود برای زمین شما مناسبند، به نوع گیاه، شرایط خاک و شرایط آب و هوا بستگی دارد.
این دو ماده در فرمول شیمیایی، ترکیبات مغذی، خواص شیمیایی، کاربرد و چند مورد دیگر با هم تفاوت هایی دارند. شما می توانید بسته به نیاز گیاه، یکی از این دو کود را استفاده کنید. اما استفاده ترکیبی از نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم نیز ایده خوبی است. این کار باعث تأمین همزمان چندین ماده گیاهی می شود. در صورت ترکیب دو کود و مکمل سازی اثرات مثبت هر دو کود، بهره وری کشاورزی بهبود می یابد و تاثیر تخریب ساختمان خاک کمتر می شود. البته نسبت و مقدار مصرف هر کود باید متناسب با نیازهای گیاه و خاک تنظیم شود.

نحوه استفاده سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم

بهترین زمان کوددهی نیترات آمونیوم، مراحل اولیه رشد گیاه است. در مراحل اولیه رشد، گیاه به نیتروژن بیش تری نیاز دارد. دریافت نیتروژن بیش تر، سرعت رشد گیاه را افزایش می دهد. در برخی از محصولات کشاورزی، مصرف نیترات آمونیوم در مراحل بعدی رشد نیز لازم است. برای درختانی که میوه می دهند، مصرف کود نیترات آمونیوم در مراحل گلدهی و تشکیل میوه می تواند به افزایش عملکرد محصول کمک کند. نوع محصول، شرایط آب و هوایی و شرایط خاک، عواملی هستند که بر زمان مصرف کود نیترات آمونیوم تاثیر می گذارند. در محصولاتی که طول دوره رشد کوتاهی دارند، مصرف کود نیترات آمونیوم در مراحل اولیه رشد اتفاق می افتد. همچنین در آب و هوای گرم و خشک، بهتر است کود نیترات آمونیوم در مراحل اولیه رشد مصرف شود تا از تبخیر نیتروژن جلوگیری گردد. همچنین میزان مصرف نیترات آمونیوم به نوع محصول، شرایط آب و هوایی و شرایط خاک بستگی دارد.

نحوه مصرف کود سولفات آمونیوم نیز بسته به نیاز گیاه و خاک مشخص می شود. اما به طور کلی برای نحوه مصرف کردن سولفات آمونیم یک استاندارد جهانی وجود دارد. از کود آمونیوم سولفات طی 3 دوره استفاده می شود که معمولا این کوددهی در ماه های فروردین، خرداد و شهریور انجام می شود.

به عنوان نکته نهایی تاکید می کنیم که تشخیص نیاز گیاه و میزان و زمان کوددهی یک موضوع کاملا تخصصی است. برای کوددهی زمین زراعی یا باغات، بهتر است نظر تخصصی کارشناس کشاورزی را جویا شوید.