کود های مناسب برای چغندر قند کدامند؟ زمان مناسب کوددهی به چغندر

برای برداشت چغندر قند بازارپسند و باکیفیت باید در مراحل قبل از کاشت، کاشت و داشت محصول، منابع غذایی مورد نیاز گیاه را تامین کنید. برای به حداکثر رساندن عملکرد محصول و برداشت چغندرهایی باکیفیت، می توانید از کود چغندر قند استفاده کنید. در این مطلب کودهای مناسب گیاه چغندر قند را معرفی می کنیم. همچنین نحوه کوددهی به این محصول را شرح می دهیم.

اهمیت کوددهی به چغندر قند

چغندر قند گیاهی است که در عمق کمتر از 30 سانتی متری زمین رشد می کند. برگ چغندر که بیرون خاک است از نور خورشید برای تولید ساکارز استفاده می کند و در شب ساکارز به ریشه گیاه منتقل می شود. کشت چغندر قند در سراسر جهان اهمیت زیادی دارد. مهم ترین کاربرد چغندر استفاده در صنایع تولید شکر است.
در ایران کشت چغندر قند از اسفند ماه شروع می شود. زمان برداشت محصول نیز اوایل مهرماه تا اواخر آذر می باشد. در برخی نقاط دیگر کاشت چغندر قند به صورت پاییزه است. در کشت پاییزه زمان برداشت محصول اردیبهشت تا اواخر خرداد است. در ایران در مناطقی مثل خوزستان کشت چغندر قند به صورت پاییزه انجام می شود.

برداشت چغندر قند با کیفیت، درشت، سالم و بازارپسند هدف هر کشاورزی است. برای برداشت چغندر قند باکیفیت، باید محیط و شرایط برای رشد گیاه فراهم باشد. اما علاوه بر شرایط مناسب، کوددهی هم در پرورش گیاه چغندر قند نقش اساسی دارد. با توجه به اینکه خاک به مرور زمان و بر اثر کشت های متوالی حاصلخیزی اش را از دست می دهد، کشاورزان بایستی مواد و املاح مورد نیاز خاک را از طریق کوددهی، به زمین کشاورزی تزریق کنند. امروزه همه کشاورزان (چه در کاشت چغندر قند و چه در محصولات دیگر) نیاز به یک برنامه مشخص کوددهی دارند. کوددهی با برنامه صحیح و اصولی باعث بیش تر شدن محصول و افزایش کیفیت چغندر قند خواهد شد.

بهترین کود چغندر قند کدام است؟

کود حاوی نیتروژن:

یکی از عناصری که برای رشد چغندر قند ضروری است، نیتروژن می باشد. نیتروژن در رشد سریع گیاه چغندر، تامین انرژی گیاه و تولید کلروفیل، تولید پروتئین، اسید آمینه، ویتامین ها و افزایش سوخت و ساز گیاه نقش دارد. نیتروژن باعث رشد بیش تر جوانه ها و سلامت برگ ها می گردد. کمبود ازت در چغندر قند باعث زردی برگ گیاه و کوچک ماندن برگ ها می شود.

مهم ترین نکته در خصوص کود دهی به چغندر قند، استفاده صحیح از کودها می باشد. با اینکه ازت در رشد گیاه چغندر قند نقش بسیار مهمی دارد، اما استفاده بیش از حد از این کود، سلامت گیاه شما را به خطر می اندازد. مصرف کم کود ازت باعث می شود عملکرد ریشه به شدت کاهش پیدا کند. از طرفی مصرف بیش از اندازه ازت، باعث کاهش عیار چغندر قند می شود.
اینکه زمین شما به چه میزان کود نیتروژن دار نیاز دارد، از طریق آزمایش خاک و نیاز خاک مشخص می شود. کود سولفات آمونیوم یکی از بهترین کودها برای تامین ازت مورد نیاز گیاه چغندر قند است. این کود علاوه بر تامین ازت، حاوی درصد مطلوبی از عنصر گوگرد می باشد. اگر با اهمیت کود گوگرد آشنایی ندارید، توصیه می کنیم با کلیک بر روی لینک، در این باره مطالعه کنید.

گیاه چغندر قند در مرحله 4 تا 6 برگی نیاز به نیتروژن دارد که با استفاده از کود سولفات امونیوم کریستاله، می توان نیاز گیاه را تامین کرد. کود سولفات آمونیوم اغلب در طول دوره رشد برگی و قبل از شروع حجیم شدن غده مصرف می شود. بعد از شروع به رشد غده، مصرف کود نیتروژن دار کاهش یافته و کودهای مناسب رشد غده استفاده می شوند.

فسفر:

یکی از کودهایی که در رشد و سلامت چغندر قند و میزان باردهی گیاه تاثیر دارد، فسفر می باشد. فسفر ماده ای است که برای تنظیم pH خاک، در خاک هایی با pH بسیار بالا (خاک قلیایی) استفاده می شود. تامین فسفر مورد نیاز خاک باعث می شود که سایر مواد غذایی به خوبی در اختیار گیاه قرار بگیرند. فسفر باعث رشد ریشه، تجمع قند در ریشه گیاه، جذب آب و مواد مغذی، افزایش میزان باردهی و سلامت عمومی گیاه می شود. در صورت کمبود فسفر، گیاه چغندر قند به سبز تیره یا بنفش تغییر رنگ می دهد.

کود پتاسیم:

پتاسیم یکی از عناصر مهم برای رشد چغندر قند می باشد. این عنصر باعث می شود تا مواد قندی به ریشه منتقل شوند و محتوای نشاسته در محصول افزایش یابد. وقتی پتاسیم گیاه تامین نباشد، انتقال ساکارز از برگ به ریشه با مشکل مواجه می شود. پتاسیم تاثیر زیادی بر درشت شدن غده چغندر قند دارد. یکی از مهم ترین فواید کود پتاسیم، افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری های باکتریایی و قارچی است. همچنین کود پتاسیم، باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی (مثل سرما و گرمای شدید) می شود.
بهترین زمان برای استفاده از کود پتاسیم، قبل از کاشت چغندر قند و در مراحل آماده سازی زمین می باشد. اما برخی اوقات کشاورزان بعد از کاشت بذر و در مرحله توسعه ریشه نیز از این کود استفاده می کنند.
بسته به نیاز گیاه و وضعیت مواد مغذی خاک، در ادامه فصل نگهداری از گیاه، ممکن است زمین به کود پتاسه احتیاج داشته باشد. پژمرده شدن برگ ها و عدم رشد غده از نشانه های کمبود پتاسیم خاک در زمین چغندر قند می باشد. تایید این احتمال، با آزمایش خاک مشخص می گردد.

کودهای آلی:

استفاده از کودهای آلی مخصوصا کود حیوانی، عملکرد کمی و کیفی مزارع چغندر قند را بهبود می بخشد. این کودها باعث افزایش گلدهی، افزایش میوه دهی، رشد مناسب شاخ و برگ، افزایش مقاومت گیاه در برابر شرایط محیطی و افزایش جوانه زنی بذرها می شوند.
کوددهی با استفاده از کودهای ارگانیک، در فصل زمستان و قبل از کاشت بذر چغندر قند انجام می شود. بسته به نیاز خاک و موقعیت جغرافیایی زمین، باید کودهای طبیعی را به خاک اضافه کرده و خاک را برای کشت بذر آماده کنید. کودهای ارگانیک به آرامی تاثیر می گذارند و منبع پایداری از مواد غذایی برای مزارع هستند.

عناصر میکرو:

کمبود عناصر میکرو از جمله آهن، روی، بر و منگنز از عملکرد محصول چغندر قند می کاهد. بنابراین در صورتی که خاک از کمبود عناصر میکرو رنج می برد، باید این عناصر از طریق کوددهی در اختیار خاک قرار بگیرند. کمبود این عناصر در آزمایش خاک قابل تشخیص است.

همانطور که دیدید، در این قسمت کودهای ضروری و لازم برای رشد چغندر قند را معرفی کردیم. اما مقدار و زمان دقیق مصرف هر یک از این کودها، با توجه به شرایط زمین شما مشخص می شود. برای کوددهی شما باید از نیازهای خاک مطلع باشید. آزمایش خاک به شما کمک می کند تا بفهمید خاک زمین تان به چه املاح و مواد غذایی نیاز دارد.
در آزمایش خاک، نمونه هایی از خاک قسمت های مختلف زمین، در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد و کمبودهای خاک تعیین می گردد. بعد از آن شما بر اساس نیاز و کمبود خاک، برنامه منظمی برای کوددهی زمین ایجاد می کنید.

در صورتی که تجربه کافی در زمینه کوددهی زمین چغندر قند ندارید، بهتر است با کارشناس کشاورزی یا کشاورز با تجربه مشورت کنید.

نحوه کوددهی به چغندر قند

کوددهی به چغندر قند در چند مرحله انجام می شود که در ادامه توضیح می دهیم.

• مرحله آماده سازی زمین قبل از کاشت: کوددهی در مرحله قبل از کاشت، از طریق روش خاکی انجام می شود. در روش خاکی کود را در مرحله شخم زنی به خاک اعمال می کنند. شخم زنی باعث می شود تا کود به عمق زمین راه یابد. کودهای آلی، نیتروژن و فسفر از جمله کودهایی هستند که قبل از کاشت به خاک اعمال می شوند.
• مرحله 4 تا 18 برگی: رشد چغندر قند به مراحل مشخصی تقسیم می شود که شامل مراحل 6-4 برگی، 10-6 برگی، 16-10 برگی و 18-16 برگی می باشد. در تمام این مراحل کوددهی از طریق آبیاری و محلول پاشی انجام می شود. پتاسیم، نیتروژن، فسفر، گوگرد، کلسیم و عناصر میکرو کودهایی هستند که در این مراحل به روش آبیاری یا محلول پاشی در اختیار خاک قرار می گیرند.

در روش آبیاری، کود از طریق سیستم های آبیاری به طور مستقیم وارد زمین کشاورزی شده و از طریق ریشه جذب چغندر قند می شود. معمولا کود را در سی دقیقه پایانی آبیاری به خاک اعمال می کنند. این روش آبیاری باعث توزیع یکپارچه مواد مغذی به تمام قسمت های خاک می شود.
در روش محلول پاشی باید کود را با درصد مناسبی از آب ترکیب کرده و با استفاده از کودپاش، عمل محلول پاشی را انجام دهید. در این روش افزایش راندمان کود بیش تر بوده و گیاه سریع تر واکنش می دهد. بهتر است کوددهی به روش محلول پاشی را در زمان هایی انجام دهید که تابش خورشید مستقیم نیست. ساعات اولیه صبح و عصرها زمان مناسبی برای این روش کوددهی هستند.

نکات تکمیلی برای رشد و بهره وری چغندر قند

کوددهی برای رشد و افزایش بهره وری گیاه چغندر قند کافی نیست. برای اینکه بازدهی به بیش ترین حد ممکن برسد، باید یک سری شرایط محیا باشد.

• خاک مناسب: زمینی که برای کاشت چغندر قند در نظر می گیریم باید شرایط مناسبی داشته باشد. این خاک باید به خوبی زهکشی شده باشد و شرایط عبور آب و اکسیژن را دارا باشد. درست است که کوددهی می تواند نیازهای غذایی گیاه را برآورده کند، اما خاک مناسب کشاورزی نباید عاری از املاح باشد. کوددهی بیش از حد نه تنها برای گیاه خوب نیست، بلکه به ضرر طبیعت و انسان هم هست.
• PH مناسب: چغندر قند به pH حدود 6.0 تا 8.5 نیاز دارد. pH خاک باید در همین محدوده باشد تا بتوانیم محصول مناسبی برداشت کنیم. در صورتی که PH در این محدوده نیست، با استفاده از روش های کنترل PH خاک، باید میزان قلیایی یا اسیدی بودن خاک را کنترل کنیم. برای مثال در خاک های قلیایی و شور، استفاده از کود گوگردی مثل سولفات آمونیوم توصیه می شود.
• کاشت رقم مناسب: برخی رقم های چغندر قند، برای کاشت در منطقه شما مناسب ترند. رقم هایی که در برابر آب و هوا و آفات مقاومت بیش تری نشان می دهند. بهتر است برای کاشت چغندر قند، رقمی را انتخاب کنید که در منطقه شما عملکرد بهتری دارد.
• کاشت بذر در زمان مناسب: زمان کاشت بذر، بر اساس منطقه جغرافیایی و وضعیت آب و هوا در آن منطقه تعیین می شود. برای تشخیص بهترین زمان کاشت بذر چغندر قند، از کشاورزان با تجربه همان منطقه یا کارشناس کشاورزی متبحر کمک بگیرید.
• توجه به مراحل آماده سازی زمین: آماده سازی زمین کشاورزی قبل از کاشت بذر، اهمیت زیادی در بهره وری محصول دارد. استفاده از علف کش، شخم زدن زمین، کوددهی با کودهای دامی و ارگانیک و ردیف سازی زمین در این مرحله انجام می شود.
• کنترل علف های هرز، آفات و بیماری ها: علف های هرزی که در زمین کشاورزی می رویند، عناصر غذایی خاک را مصرف می کنند. این باعث می شود که بخشی از عناصر غذایی واجب، در اختیار گیاه چغندر قند قرار نگیرد. هرچقدر علف های هرز و آفات زمین بیش تر شوند، عیار چغندر قند کم تر خواهد بود. بنابراین باید با راهکارهای صحیح، علف ها و آفات را حذف کنید.
• مدیریت آبیاری: چغندر قند در مراحل کاشت بذر، رویش جوانه و تا مرحله چهار برگی نیاز به رطوبت زیادی دارد. بعد از رویش جوانه و رسیدن به مرحله چهار برگی، فاصله زمانی آبیاری و میزان آبیاری، بسته به شرایط جوی و آب و هوای منطقه تعیین می شود.
• توجه به عمق کشت و فاصله کشت: در کاشت چغندر قند، بذر را در خاک سبک در عمق 5-4 سانتی متری می کارند و در خاک های سنگین، بذر در عمق 4-3 سانتی متری قرار می گیرد. همچنین فاصله مناسب برای کاشت بذر در کشت ردیفی، 20-15 سانتی متر است. فاصله ردیف ها از یکدیگر 65-60 سانتی متر است.
• شرایط مناسب برای کشت چغندر: زمین مناسب برای کاشت چغندر قند، زمینی است که دمای هوا در آن بین 24-20 درجه سانتی گراد باشد. وجود نور زیاد برای رشد چغندر قند ضروری است؛ چرا که چغندر قند برای رشد و تجمع قند در ریشه به نور نیاز دارد. خاک مناسب برای رشد چغندر قند خاکی متوسط است که بافت رسی و شنی دارد. خاکی که سنگ و مانع زیادی دارد، اصلا برای کاشت چغندر قند مناسب نیست.