راهنمای کامل کاشت و کوددهی خربزه، برای برداشت محصول بهتر

خربزه به دلیل طعم لذیذ و خواص تغذیه ای بالا، بسیار محبوب است. این میوه تابستانی نه تنها در بازارهای داخلی، بلکه در صادرات نیز جایگاه ویژه ای دارد. با پرورش اصولی و کوددهی صحیح خربزه، می توان به سودآوری بالایی دست یافت. در مناطق مختلفی از ایران، انواع گونه های خربزه، گرمک، ملون و… کشت می شوند. در این مطلب نکات کاشت خربزه را توضیح داده و برنامه اصولی برای کوددهی این میوه ارائه می دهیم. با ما همراه باشید.

آب و هوای ایده آل برای کاشت خربزه

خربزه جزو میوه های درشت، آبدار و شیرین است. این میوه در سراسر جهان محبوبیت زیادی دارد. بنابراین کاشت خربزه می تواند فرصت ایده الی برای کشاورزان ایرانی باشد تا این میوه را به ایران یا سایر کشورها عرضه کنند. خربزه تنوع زیادی دارد که از انواع و اقسام آن می توان به خربزه های زعفرانی، سبز و دانه دار اشاره کرد. از گونه های دیگر این گیاه می توان انواع گرمک و طالبی را نام برد. این تنوع به کشاورزان اجازه می دهد تا بر اساس نیاز بازار، بهترین گونه را انتخاب کنند.
کاشت موفق خربزه نیازمند توجه به شرایط محیطی خاصی است. خربزه جزو میوه های گرمادوست است. بهترین دما برای رشد این گیاه، 30-20 درجه سانتی گراد می باشد. دماهای زیر 15 درجه سانتی گراد می توانند باعث کندی رشد و آسیب به گیاه شوند. در صورت بروز سرمای ناگهانی، استفاده از پوشش های محافظ توصیه می شود. با توجه به این ویژگی ها، بهترین آب و هوا برای کاشت خربزه، مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری هستند.

خربزه برای رشد، به نور مستقیم خورشید نیاز دارد. این گیاه باید روزانه حداقل 8-6 ساعت نور مستقیم دریافت کند. گیاه خربزه نیاز به خاک مرطوب دارد اما رطوبت بیش از حد می تواند به ریشه های این گیاه آسیب بزند. با توجه به این ویژگی ها، خربزه در اکثر شهرهای کشورمان کشت می شود اما بیش ترین درصد کاشت خربزه مربوط به استان های کرمان، یزد، خراسان رضوی، خوزستان، بوشهر و فارس است. این استان ها به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب، به تولید خربزه با کیفیت معروف هستند.

مراحل کاشت خربزه

اگر در شهری زندگی می کنید که آب و هوای مناسبی برای کاشت خربزه دارد، می توانید به پرورش این میوه فکر کنید. برای کاشت خربزه و طالبی قبل از هر چیزی باید زمین مناسبی انتخاب شود. انتخاب زمین آفتاب گیر که خاکی با زهکشی مناسب داشته باشد ضروری است. خربزه در زمینی با خاک شنی-لومی به خوبی رشد می کند. PH مناسب برای پرورش این گیاه 7-6 می باشد. قبل از کاشت، خاک را آزمایش کنید تا pH و مواد مغذی آن مشخص شود.

در مرحله آماده سازی زمین کشاورزی، خاک را به عمق 30 سانتی متر شخم بزنید تا هوا به خاک نفوذ کند و علف های هرز و بقایای گیاهی حذف شوند. قبل از کاشت، کودهای آلی و معدنی مورد نیاز را به خاک اضافه کنید و خوب مخلوط کنید. برای کاشت خربزه زمین را به صورت جوی و پشته در می آورند و بذر یا نشاء ها را در ردیف های برآمده خاک می کارند. خربزه به روش های کاشت بذر و نشاء کاری کشت می شود. این گیاه را می توان با کشت آبی و یا دیم پرورش داد. در روش نشاء کاری، بذر خربزه را در بستر گرم و یا گلخانه می کارند. وقتی کوتیلدون های بذر ظاهر شدند، بوته ها به گلدان منتقل شده و در مرحله دو الی سه برگی شدن، در مزرعه کاشته می شوند. پس از کاشت بذر یا نشاء، بلافاصله زمین را آبیاری می کنند تا خاک مرطوب شود.

بهترین زمان برای کاشت بذر خربزه، اوایل بهار است. وقتی دمای هوا به 15-12 درجه سانتی گراد می رسد، بذرها شروع به جوانه زدن می کنند. رشد خربزه نیز در دمای 30-20 درجه اتفاق می افتد. هنگام تهیه بذر، مطمئن شوید که رقم خریداری شده، برای منطقه جغرافیایی شما مناسب است. ارقام مناسب رشد بهتری دارند و کمتر در معرض آفات و بیماری ها قرار می گیرند.
بذرها را در ردیف هایی با فاصله یک متر از یکدیگر بکارید. فاصله بین بذرها در هر ردیف باید 45-30 سانتی متر باشد. عمق کاشت بذرها نیز 2-1 سانتی متر است. تا زمان رشد گیاه، علف های هرز را به طور منظم حذف کنید. آبیاری باید به طور منظم و متناسب با نیاز گیاه انجام شود.

کوددهی خربزه: چه زمانی و چه نوع کودی؟

کوددهی مناسب یکی از عوامل کلیدی در رشد و باروری خربزه است. در زیر به بهترین زمان ها و نوع کودهای مناسب برای خربزه اشاره شده است.

• قبل از کاشت: قبل از کاشت بذر، باید کودهای آلی (مانند کمپوست و کود حیوانی) و کودهای معدنی (مانند فسفات و ازت) به خاک اضافه شود. از کودهای فسفاته، می توان بعد از کاشت بذر یا نشاء به منظور افزایش ریشه زایی گیاه استفاده نمود. یکی از بهترین کودها قبل از کاشت خربزه، سولفات آمونیوم گرانوله است. سولفات آمونیوم ترکیبی از ازت و گوگرد می باشد. با توجه به اینکه در اکثر زمین های کشاورزی ایران pH خاک بالاست، گوگرد موجود در سولفات آمونیوم، می تواند pH را به حد ایده ال برساند.
• زمان جوانه زنی: پس از جوانه زنی و زمانی که گیاهان به ارتفاع حدود 10 سانتی متر رسیدند، می توان از کودهای حاوی نیتروژن استفاده کرد. این کار به رشد سریع تر و سالم تر گیاه کمک می کند. عنصر آهن نیز در این مرحله به افزایش سبزی برگ بوته و جذب ریزمغذی ها کمک می کند.
• مرحله رشد فعال: در زمان گل دهی و شکل گیری میوه، نیاز به پتاسیم و فسفر داریم. همچنین در این مرحله می توان از کود ازته نیز استفاده کرد. فسفر به افزایش گلدهی گیاه خربزه کمک می کند. پتاسیم برای افزایش تعداد محصولات و همچنین افزایش مقاومت گیاه در برابر آفت و بیماری ها بعد از تشکیل میوه، لازم است. در مرحله تشکیل میوه، می توان از ریزمغذی ها از جمله بور نیز استفاده کرد.
• سیبی شدن میوه: کود کلسیم در این مرحله می تواند مفید باشد. کلسیم باعث سفت شدن میوه و جلوگیری از پوسیدگی میوه می شود. خربزه جزو میوه هایی است که نیاز زیادی به کلسیم دارد. کلسیم مانع از ترک خوردگی خربزه می شود. اگر خاک قلیایی و شور است، مصرف کودهای گوگرد می تواند در این مرحله تکرار شود.
• قبل از برداشت: حدود 3-2 هفته قبل از برداشت، می توان از کودهای پتاسیم بالا برای بهبود کیفیت طعم و رنگ میوه استفاده کرد.

نکات مهم در کاشت و پرورش خربزه

• مراقبت صحیح در دوران رشد خربزه، به بهبود کیفیت و افزایش محصول کمک می کند.
• آبیاری قطره ای به حفظ رطوبت خاک و کاهش تبخیر کمک می کند و بهترین گزینه برای کاشت خربزه است. آبیاری سطحی کنترل نشده می تواند باعث پوسیدگی ریشه شود.
• بهتر است آبیاری در ساعات اولیه صبح یا بعد از غروب آفتاب انجام شود تا از تبخیر آب جلوگیری گردد.
• آفات رایج خربزه شامل شته ها، کنه ها و مگس های میوه خوار هستند. شناسایی زودهنگام این آفات می تواند به کنترل مؤثر آن ها کمک کند. برای کنترل جمعیت آفات می توان از تله های چسبنده استفاده کرد.
• بیماری های شایع شامل بیماری های قارچی و ویروسی هستند. علائم این بیماری ها شامل زردی برگ ها، لکه های قهوه ای و پژمردگی گیاه است. در صورت نیاز، استفاده از قارچ کش های مؤثر و مجاز می تواند به کنترل بیماری های قارچی کمک کند.
• برداشت به موقع خربزه از اهمیت بالایی برخوردار است تا کیفیت و طعم میوه حفظ شود. خربزه معمولاً 70 تا 90 روز پس از کاشت آماده برداشت می شود. زمان دقیق بستگی به نوع خربزه و شرایط آب و هوایی دارد. علائم بلوغ شامل رنگ پوست، تغییر در بافت میوه (نرم شدن میوه)، عطر و بوی میوه و پوسیدگی ساقه می باشد. اگر ساقه خربزه به راحتی از میوه جدا شود، این نشانه ای از رسیدگی میوه است.
• پس از برداشت، خربزه ها را به آرامی در سبد یا جعبه های مناسب قرار دهید تا از آسیب دیدن آن ها جلوگیری شود. خربزه ها را در مکان خنک و خشک نگهداری کنید. دما و رطوبت مناسب می تواند به حفظ کیفیت و ماندگاری میوه کمک کند.

• خربزه در خاک لومی و خاکی که زهکشی خوبی دارد به خوبی رشد می کند. در صورت نیاز قبل از کاشت، باید اصلاح بافت خاک انجام گیرد.
• برای افزایش عملکرد، باید مطمئن شوید که خاک شور نیست. در صورت بالابودن PH خاک، یک یا چند بار کود گوگرد به زمین اعمال می شود. هرچقدر شوری خاک کمتر باشد، عملکرد گیاه بیش تر خواهد بود.
• برنامه کوددهی باید حتما با توجه به نیاز خاک و وضعیت آب و هوایی منطقه تعیین شود. برای تشخیص وضعیت دقیق خاک، آزمایش خاک نیاز است. در آزمایش خاک جنس خاک، میزان شوری خاک، سطح مواد مغذی موجود و… مشخص می شود. به این ترتیب می توانید برنامه کوددهی دقیقی بر اساس نیاز خاک تعیین کنید.
• ترجیحا کودها را در دو یا سه نوبت به گیاه اعمال کنید. برای مثال برای کوددهی ازت، می توان این کود را در سه نوبت به خاک و گیاه اضافه کرد. بهترین زمان ها برای کوددهی ازت قبل از کاشت، بعد از کاشت بذر یا نشاء و در مرحله جوانه زدن گیاه است.
• بهتر است گیاه خربزه با میوه هایی در تناوب قرار بگیرد که ریشه سطحی دارند. گیاهانی مثل گندم و جو، برای تناوب با خربزه عالی اند. کشت خربزه بعد از خیار، هندوانه و طالبی به دلیل داشتن بیماری های مشترک، توصیه نمی شود.
• گرده افشانی مزارع خربزه توسط زنبورهای عسل و باد انجام می شود. ایجاد محیطی مناسب برای رفت و آمد زنبورها، اهمیت دارد.
• در زمان گلدهی یا در زمان تشکیل میوه، گل ها و میوه های ضعیف توسط کشاورز حذف می شوند تا انرژی گیاه برای رشد میوه های سالم صرف شود. این کار به درشت تر شدن میوه ها کمک می کند.
• ده روز قبل از برداشت میوه، آبیاری را متوقف کنید. تنش خشکی کنترل شده در مراحل پایانی رشد میوه، باعث افزایش غلظت قند و بهبود طعم میوه می شود. دقت داشته باشید که تنش بیش ازحد می تواند باعث کوچک شدن میوه یا کاهش عملکرد کلی شود.