علت ترک خوردن گوجه فرنگی چیست؟ راه های جلوگیری از آن کدامند؟

ترک خوردن گوجه فرنگی یکی از مشکلات شایع در مزارع و گلخانه ها است. این عارضه علاوه بر کاهش زیبایی میوه، ماندگاری آن را هم پایین می آورد. ترک خوردن گوجه فرنگی به دلایل مختلفی رخ می دهد. در این مطلب این دلایل را بررسی می کنیم و راه های پیشگیری از آن را توضیح می دهیم.

علائم ترک خوردن گوجه فرنگی

گوجه فرنگی یکی از محبوب ترین و پرکاربردترین سبزیجات در جهان است و در بسیاری از غذاها و سالادها مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از مشکلات رایج در کشت گوجه فرنگی، ترک خوردن میوه است. این عارضه باعث کم شدن کیفیت میوه و کاهش بازار پسندی محصولات می شود.

ترک های عمودی یا افقی بر روی پوست میوه، نشانه های واضحی از ترک خوردن گوجه فرنگی هستند. این ترک ها معمولاً در مراحل اولیه رشد میوه ظاهر می شوند. حتی در مواقعی ترک خوردگی در مرحله رسیدن میوه رخ می دهد.

برخی ترک ها از قسمت گلگاه یا انتهای میوه شروع شده و به سمت بالا کشیده می شوند. برخی دیگر از ترک ها به شکل حلقه هایی اطراف میوه ظاهر می شوند. این ترک ها درجات مختلفی دارند. یعنی گاهی یک یا چند ترک کوچک بر روی میوه ظاهر می شود و گاهی، ترک های بزرگ باعث می شوند که کل میوه به درد نخور شود. در صورتی که ترک خوردگی گوجه فرنگی عمیق باشد، امکان حمله آفات یا ورود عوامل بیماری زا به میوه گوجه فرنگی بالا می رود. این موضوع یک مشکل جدید به مشکلات قبلی اضافه می کند.

دلایل ترک خوردن گوجه فرنگی و روش کنترل آن

همانطور که توضیح دادیم، ترک های گوجه فرنگی به چند مدل مختلف ایجاد می شوند:

• ترک عمودی: ترک از قسمت انتهایی گوجه فرنگی ایجاد شده و به سمت بالا امتداد پیدا می کند.
• ترک دایره ای: ترک های دایره ای در اطراف گوجه فرنگی (مشابه حلقه های درخت) ایجاد می شوند.
• ترک های نامنظم: این ترک ها روی سطح میوه به شکل نامنظم شکل می گیرند.

ترک ها نتیجه یک اختلال فیزیولوژیکی اند و در نتیجه حمله آفات یا بیماری ها به وجود نمی آیند. با شناخت عوامل ترک خوردن گوجه فرنگی و جلوگیری از بروز این عوامل، می توان از این عارضه جلوگیری کرد.

ترک خوردن گوجه فرنگی به دلیل نوسانات آب

نوسان در آبیاری یکی از مهم ترین دلایل شکافته شدن میوه است. گیاه گوجه فرنگی نیاز به برنامه دقیقی برای آبیاری دارد. وقتی گوجه فرنگی برای مدت زیادی آبیاری نشود، یا اینکه بیشتر از حد نیاز آب دریافت کند، دچار تنش می شود.
وقتی گیاه آب زیادی دریافت می کند، گیاه برای زنده ماندن خود آب بیشتری به بخش های مختلف (از جمله میوه) می فرستد.
دریافت آب زیاد، باعث ترک خوردن میوه می شود. اگر میوه بعد از طی کردن دوره خشکی، به طور ناگهانی آب زیادی دریافت کند، دچار شوک شده و گیاه ترک بر می دارد.

راه حل:

برای جلوگیری از تنش آبی، گیاهان باید طبق برنامه ریزی مشخص، آبیاری شوند. در تابستان به طور میانگین هر سه الی پنج روز یک بار باید به گیاه گوجه فرنگی آب بدهید. طوری که 2 تا 4 سانتی متر آب در خاک نفوذ کند. بهترین روش آبیاری، آبیاری قطره ای است. زهکشی مناسب خاک در آبیاری نقش مهمی دارد. خاک باید بتواند تا حدودی آب را در خود حفظ کند. از طرفی نباید تمام آب، در خاک حبس شود؛ زیرا حبس آب باعث آسیب به ریشه می شود. در تابستان با آبیاری به موقع و مالچ پاشی می توانید رطوبت خاک را حفظ کنید.

بارش باران پس از دوره خشکی

در بسیاری از مزارع، پس از یک دوره خشکی و سپس بارندگی شدید، گوجه ها دچار ترک می شوند. یعنی اگر بعد از بارش باران وارد مزرعه شوید، گوجه فرنگی های ترک خورده را روی بوته می بینید. تغییر ناگهانی در دسترسی به آب، دلیل اصلی این مشکل است.

راه حل:

برای جلوگیری از این مشکل، باید مطمئن شوید که گیاه دچار بی آبی مفرط نباشد و آبیاری منظم و عمیق انجام شود. مدیریت آبیاری بهترین روش برای جلوگیری از شوک آبی است. علاوه بر این، هنگامی که شرایط جوی طوری است که احتمال بارندگی وجود دارد، میوه های رسیده را بچینید. حتی برخی کشاورزان ترجیح می دهند تمام میوه هایی که تغییر رنگ داده اند را بچینند و در یک مکان مناسب قرار دهند تا فرآیند رسیدن کامل شود.

استفاده از مالچ (شامل کاه، برگ کاج و پوست خشک شده میوه ها) به حفظ سطح رطوبت ثابت خاک کمک کرده و تا حد خوبی از خشک شدن خاک جلوگیری می کند.

تغذیه نامناسب

یکی از مهم ترین نکات در پرورش گیاهان و درختان، تامین مواد غذایی مورد نیاز آن هاست. همانطور که عدم تغذیه گیاهان بازدهی را کاهش می دهد، تغذیه زیاد و غیراصولی هم به گیاهان آسیب می زند. بنابراین باید نیاز گیاه تشخیص داده شود و مواد غذایی به میزان لازم تامین گردند.
از شایع ترین دلایل ترکیدن یا ترک خوردن گوجه فرنگی، کمبود کلسیم می باشد. پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی نیز به همین علت اتفاق می افتد. کلسیم عنصری است که باعث استحکام پوست گوجه فرنگی می شود. وقتی گوجه فرنگی دچار کمبود کلسیم شود، پوست میوه ضعیف شده و آسیب می بیند. در این حالت کوچک ترین تغییرات آب و هوایی یا تنش آبیاری، بر میوه تاثیر منفی می گذارند.

یکی دیگر از عواملی که ممکن است باعث ترک خوردن سطح میوه شود، وجود نیتروژن زیاد در خاک است. کود نیتروژن برای رشد بوته گوجه فرنگی ضروری است؛ اما باید مصرف آن کنترل شده باشد تا به میوه آسیب نرسد. گاهی کشاورزان برای افزایش رشد گیاه، این کود را با دز بالا مصرف می کنند و در رشد میوه اختلال ایجاد می شود. مصرف زیاد کودهای ازته میوه را نرم و مستعد ترک خوردن می نماید.

راه حل:

مدیریت صحیح خاک از طریق بهبود بافت خاک، استفاده از مواد آلی و رعایت تعادل غذایی، رشد گوجه را یکنواخت تر می کند. همچنین کوددهی منظم و متناسب با نیاز گیاه، از رشد ناگهانی و بیش از حد میوه جلوگیری می کند.

برای تشخیص نیازهای خاک، قبل از کاشت بذر یا نشاء، آزمایش خاک انجام دهید. آزمایش خاک وضعیت خاک، سطح pH و نیازهای غذایی خاک را نشان می دهد. قبل از شروع فصل رشد و در اواخر زمستان یا اوایل بهار، زمین را با کودهای آلی تغذیه کنید.
از کودهایی که کیفیت میوه گوجه فرنگی را افزایش می دهند استفاده کنید. کودهای کلسیم، پتاسیم و بور برای افزایش مقاومت پوست گوجه فرنگی و جلوگیری از ترکیدگی گوجه فرنگی مناسبند. برای شناخت برنامه کوددهی به گوجه فرنگی، بر روی لینک کلیک کنید.

نوسانات دما و تاثیر آن بر ترک خوردن گوجه فرنگی

تغییرات ناگهانی دما (مخصوصا در فصل گرما)، بر فرآیندهای متابولیک گیاه تأثیر گذاشته و باعث ترک خوردن میوه ها می شود. وقتی اختلاف دمای شب و روز زیاد باشد، پوست میوه تحریک شده و پاره می شود. وقتی دمای هوا در شب و روز اختلاف زیادی دارد، روزها میوه منبسط شده و شب ها با افت دما منقبض می شود. انبساط و انقباض مکرر، باعث ایجاد کشش در پوست میوه می شود.
با نزدیک شدن فصل سرما یعنی زمانی که دما در شب به حدود 10 درجه سانتی گراد می رسد، میوه ها دچار این عارضه می شوند.

راه حل:

پوشاندن خاک با مالچ، از بهترین راه ها برای جلوگیری از داغ شدن خاک است. در مناطق خیلی گرم، سایه بان ها و محافظت در برابر باد به حفظ دما کمک می کند.

نامناسب بودن pH خاک

برای اینکه گیاهان بالاترین سطح جذب آب و مواد مغذی را داشته باشند، باید pH خاک در سطح خوبی باشد. pH متعادل برای گوجه فرنگی در محدوده 5.5 تا 6.5 است. در خاک های اسیدی و قلیایی، جذب برخی عناصر مغذی سخت یا غیرممکن می شود. وقتی PH خاک 5.5 یا کمتر می شود، جذب کلسیم کاهش می یابد. در نتیجه احتمال ترک خوردن میوه وجود دارد.

راه حل:

با استفاده از کودهای آلی می توانید pH خاک را به تعادل برسانید. با آزمایش خاک می توان تشخیص داد که خاک قلیایی است یا اسیدی. برای اصلاح خاک قلیایی از گوگرد استفاده می شود. به این منظور می توان از کود سولفات آمونیوم استفاده کرد. همچنین در خاک های اسیدی از آهک برای افزایش pH خاک و کاهش سطح اسیدیته استفاده می شود.

رقم گوجه فرنگی

همه بذرهای گوجه فرنگی به یک شکل نیستند. هر بذری نسبت به برخی شرایط مقاوم تر است و سازگاری بیشتری با منطقه دارد. اگر در منطقه ای زندگی می کنید که نوسان دما زیاد است یا آبیاری نسبتا کمتری انجام می دهید، بذرهایی را تهیه کنید که پوست عریض تری دارند. برخی ارقام گوجه فرنگی پوست نازک تری دارند و نسبت به رقم های دیگر سریع تر ترک می خورند.

راه حل:

به دنبال ارقام مقاوم باشید. کاتالوگ بذر را بررسی کنید و گونه هایی را خریداری کنید که در برابر شکافتن مقاوم ترند.

آفتاب شدید

پرتوهای شدید خورشید باعث افزایش دمای میوه و از دست رفتن رطوبت آن می شوند. این موضوع باعث ایجاد ترک بر روی میوه می گردد. قرار گرفتن میوه در زیر برگ ها از این آفتاب سوختگی جلوگیری می کند.

راه حل:

اگر در منطقه شما آفتاب خیلی شدید است، از سایبان یا پوششی در ساعات اوج آفتاب استفاده کنید. این کار مخصوصا در دوران رسیدن میوه از ترکیدن گوجه فرنگی جلوگیری می کند. اگر گوجه ها بیش از حد روی بوته بمانند، احتمال ترک خوردن افزایش می یابد. برداشت منظم و به موقع می تواند جلوی این مشکل را بگیرد.

ترک خوردن گوجه فرنگی با استفاده از سموم نامناسب

استفاده از آفت کش ها یا قارچ کش هایی با غلظت بالا، باعث ترکیدگی سطح گوجه فرنگی می شود. وقتی از سموم با غلظت بالا استفاده می کنید، پس از تبخیر محلول، مواد همچنان روی سطح میوه باقی می مانند. در شرایط دمای بالا، پوست میوه تحریک شده و سطح میوه ترک می خورد.

راه حل:

از سموم با غلظت توصیه شده و استاندارد استفاده کنید و در صورت نیاز، دفعات محلول پاشی را افزایش دهید تا غلظت بالا به کار نرود. همچنین انجام محلول پاشی در ساعات خنک روز (صبح زود یا عصر) و پرهیز از آفت کش پاشی در دمای بالا، از بروز این مشکل جلوگیری می کند.

آیا گوجه های ترک خورده قابل مصرف هستند؟

بله، گوجه هایی که دچار ترک سطحی شده اند معمولاً قابل مصرف هستند، اما ترک ها می توانند محل ورود آفات و بیماری ها باشند. به همین دلیل بهتر است این گوجه ها سریع تر مصرف شوند یا برای تهیه رب و سس استفاده گردند.