برنامه کود دهی به سیب زمینی با هدف افزایش تناژ و رشد غده
کشت سیب زمینی به عنوان یکی از محصولات زراعی مهم و پرکاربرد در دنیا، نیازمند مدیریت دقیق و برنامه ریزی مؤثر است. یکی از عوامل کلیدی در افزایش کیفیت و حجم محصول، کوددهی مناسب است. برنامه کوددهی اصولی نه تنها به تأمین نیازهای غذایی گیاه کمک می کند، بلکه باعث شکل گیری بهتر غده ها و افزایش تناژ محصول می شود. در این مطلب، به بررسی مراحل و روش های مؤثر کوددهی سیب زمینی می پردازیم. همچنین کود مناسب سیب زمینی برای افزایش تناژ و رشد غده را معرفی می کنیم.
چرا کوددهی مناسب برای سیب زمینی ضروری است؟
کوددهی مناسب برای سیب زمینی به دلایل زیر اهمیت ویژه ای دارد:
- تأمین نیازهای غذایی گیاه: سیب زمینی به مواد مغذی متعددی نیاز دارد تا به خوبی رشد کرده و غده های با کیفیتی تولید نماید. کمبود هر یک عناصر غذایی مهم، می تواند باعث کاهش تولید و کیفیت محصول شود.
- افزایش تناژ محصول: کوددهی مناسب به افزایش تناژ سیب زمینی کمک می کند. با تأمین مواد مغذی کافی، گیاه قادر به تولید غده های بزرگ تر و بیشتر خواهد بود.
- بهبود کیفیت غده ها: کوددهی مناسب نه تنها به افزایش کمیت محصول کمک می کند، بلکه می تواند بر کیفیت غده ها نیز تأثیر بگذارد. غده هایی که به خوبی تغذیه شده اند، معمولاً از نظر اندازه، شکل و طعم بهتر هستند.
- افزایش مقاومت به بیماری ها: یک گیاه سالم و قوی که به اندازه کافی تغذیه شده باشد، معمولاً مقاومت بیشتری در برابر بیماری ها و آفات دارد. از جمله این بیماری ها می توان به اسکب سیب زمینی اشاره کرد.
- بهینه سازی استفاده از منابع آب: کوددهی مناسب به بهبود جذب آب توسط ریشه ها کمک می کند. گیاهانی که به خوبی تغذیه شده اند، استفاده بهینه تری از منابع آبی دارند و این امر برای کشاورزی در خشکسالی حیاتی می باشد.
- بهبود تاب آوری گیاه: کوددهی مناسب می تواند به گیاه کمک کند تا در شرایط نامساعد محیطی، مانند تنش های آبی یا دماهای غیرمعمول، بهتر عمل کند.
نیازهای غذایی سیب زمینی کدامند؟
- نیتروژن (N): تأمین نیتروژن کافی باعث افزایش رشد شاخساره و بهبود عملکرد غده ها می شود. کمبود نیتروژن می تواند منجر به زرد شدن برگ ها و کاهش تولید غده گردد.
- فسفر (P): وجود فسفر کافی به بهبود ریشه زایی و کیفیت غده ها کمک می کند. کمبود فسفر می تواند باعث کم شدن رشد و کاهش عملکرد محصول شود.
- پتاسیم (K): پتاسیم به بهبود کیفیت غده ها و افزایش مقاومت به بیماری ها کمک می کند. کمبود پتاسیم می تواند منجر به افت کیفیت و عملکرد محصول شود.
- کلسیم (Ca): کلسیم برای استحکام دیواره های سلولی و رشد ریشه ها ضروری است. تأمین کلسیم به بهبود کیفیت غده ها و جلوگیری از بیماری ها کمک می کند.
- منیزیم (Mg): تأمین منیزیم به بهبود رشد و رنگ سبز گیاه کمک می کند و کمبود آن می تواند منجر به زردی برگ ها گردد.
- گوگرد (S): گوگرد در تولید پروتئین ها و آنزیم ها نقش دارد و برای رشد متعادل گیاهان ضروری است. تأمین گوگرد به بهبود رشد و کیفیت محصول کمک می کند.
- عناصر ریزمغذی: ریزمغذی ها شامل آهن، منگنز، زینک، مس و… می باشند. این عناصر برای رشد و بهره وری سیب زمینی لازمند. ریزمغذی ها در سنتز کلروفیل، جلوگیری از زردی برگ ها، رشد ریشه ها، تشکیل غده و افزایش مقاومت به بیماری ها مؤثرند.
آزمایش خاک
کوددهی صحیح می تواند تا 50 درصد عملکرد مزارع سیب زمینی را بهبود ببخشد. با این حال کوددهی نادرست یا کوددهی بیش از حد می تواند به خاک و حتی خود گیاه آسیب برساند. برای اینکه کود دهی سیب زمینی در رشد و باردهی سیب زمینی تاثیر مثبت بگذارد، باید مواد غذایی به حد کافی در اختیار گیاه قرار بگیرند.
برای تشخیص نیاز به مواد مغذی، قبل از کاشت سیب زمینی باید خاک را آزمایش کنیم. آزمایش خاک نشان می دهد که چه عناصری به چه میزانی مورد نیاز هستند. در آزمایش خاک، مقداری از خاک زمین مدنظر جمع آوری شده و به آزمایشگاه خاک فرستاده می شود. بعد از اینکه نتایج آزمایش خاک مشخص شد، باید بر اساس مراحل رشد سیب زمینی، برنامه ای برای کوددهی زمین (بر اساس نیازهای خاک) تنظیم شود.
تأثیر pH خاک بر جذب مواد مغذی
برای اینکه مواد مغذی به خوبی در دسترس گیاه قرار بگیرند، pH خاک باید در وضعیت مناسبی باشد. گیاه سیب زمینی به خاکی نیاز دارد که pH آن در محدوده 3.5 تا 6.5 باشد. هر چیزی خارج از این محدوده به این معنی است که خاک باید تنظیم شود. برای تشخیص پی اچ، باید آزمایش خاک انجام دهیم. آزمایش خاک قبل از کاشت سیب زمینی، به تعدیل pH و تعیین برنامه کوددهی کمک می کند.
در صورت بالا بودن PH خاک، با استفاده از کود گوگرد، PH را کاهش می دهیم. برای این منظور استفاده از کود سولفات آمونیوم توصیه می شود. سولفات آمونیوم ترکیبی از نیتروژن و گوگرد است. گوگرد موجود در این کود باعث کنترل PH خاک می شود.
برنامه کوددهی بر اساس مراحل رشد گیاه سیب زمینی (با هدف افزایش تناژ و رشد غده)
برای افزایش تناژ سیب زمینی و رشد ایده آل غده ها، باید مجموعه ای از شرایط فراهم باشد. مناسب بودن شرایط آب و هوا، آبیاری به موقع، کنترل آفات و بیماری ها و pH مناسب خاک، از جمله این شرایط هستند. علاوه بر این ها، کوددهی مناسب و تامین نیازهای غذایی، در افزایش تناژ سیب زمینی و بهبود کیفیت غده ها نقش اساسی دارد.
کود دهی سیب زمینی باید به میزان کافی و بر اساس نیاز زمین و گیاه باشد. کمبود مواد غذایی یا کوددهی بیش از حد، می توانند بر عملکرد مزارع، تاثیر منفی بگذارند.
برنامه کوددهی سیب زمینی شامل مراحل زیر است:
کوددهی قبل از کاشت
اواخر زمستان یا اوایل بهار (دو یا سه هفته قبل از کاشت سیب زمینی) باید زمین برای اولین بار کوددهی شود. در این کوددهی هدف اصلی آماده سازی بستر خاک و اصلاح pH خاک است. کوددهی قبل از کاشت سیب زمینی، بیش تر بر پایه کودهای آلی می باشد. بسته به نیاز خاک می توان از فسفات، پتاسیم و گوگرد نیز استفاده کرد. کودهای آلی مناسب مزارع سیب زمینی، کود مرغی و کود دامی پوسیده هستند.
در حالت استاندارد به ازای هر هکتار، 10-5 تن کود حیوانی نیاز است. مقدار دقیق کود بر اساس آزمایش خاک تعیین می شود. در صورت نیاز در طول فصل رشد هم می توانید کودهای ارگانیک را به خاک اضافه کنید.
کود دهی در زمان کاشت سیب زمینی
در زمان کاشت بذر سیب زمینی، هدف اصلی کوددهی، جوانه زنی گیاه و تشکیل ریشه است. کود مورد نیاز این مرحله نیتروژن می باشد. این کود برای شروع رشد گیاه سیب زمینی و تشکیل جوانه الزامی است. کود توصیه شده در این مرحله، سولفات آمونیوم یا کود اوره می باشد. در مرحله کاشت، معمولا 80-50 کیلوگرم نیتروژن به ازای هر هکتار، به خاک اعمال می شود. برای تشخیص میزان دقیق کود، باید نتایج آزمایش خاک را در نظر بگیرید. پس از مصرف نیتروژن خاک را آبیاری کنید تا کود به خوبی حل شود و مواد مغذی در دسترس بذر قرار بگیرد.
کوددهی در مرحله شروع رشد برگی
حدودا یک هفته بعد از شروع رشد برگی، باید مجددا کوددهی انجام دهید. در این مرحله افزایش رشد ریشه و برگ را مدنظر داریم. در این دوره می توان از کود حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم استفاده کرد.
نیتروژن به عنوان یک ماده تحریک کننده رشد، در مرحله رشد برگی کمک می کند تا گیاه رشد بهتری داشته باشد. فسفر نیز در رشد گیاه نقش دارد. پتاسیم می تواند در تنظیم آبی گیاهان موثر باشد. مقدار کود باید بر اساس نیاز گیاهان و شرایط خاک تعیین شود.
کوددهی در مرحله خاک دهی
بعد از رشد برگی گیاهان، خاک دهی پای بوته انجام می شود. در این مرحله خاک اطراف بوته ها را نرم می کنیم تا شرایط برای رسیدن نور و هوا به غده ها فراهم شود. همچنین با این کار علف های هرز اطراف گیاه از بین می روند. همزمان با خاک دهی می توان کود سیب زمینی اعمال کرد. کود توصیه شده در این مرحله کود ان پی کا می باشد. کود NPK حاوی نسبت معتدلی از عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم می باشد.
کوددهی در مرحله شروع رشد غده
شروع رشد غده، دوره حیاتی در رشد گیاه سیب زمینی است. غده ها در ناحیه ریشه گیاه و در اطراف نقطه رشد شکل می گیرند. در این دوره ریزمغذی های مورد نیاز از جمله آهن، مس، منگنز و… به خاک اعمال می شوند. این کودها به افزایش تعداد غده ها در هر بوته کمک می کنند. یکی از عناصر مهم برای تشکیل غده، فسفر می باشد. این کود در توسعه سیستم ریشه سیب زمینی و بهبود پرورش غده ها مؤثر است.
در زمان غده دهی، عنصر فسفر باید در اختیار گیاه قرار بگیرد تا هم تعداد کافی غده تشکیل گردد و هم غده ها به مقدار کـافی درشـت شوند. پتاسیم یکی دیگر از عناصر مورد نیاز برای تشکیل غده می باشد. مقدار پتاسیم بر اساس نیاز خاک تعیین می شود اما استاندارد آن بین 80-50 کیلوگرم به ازای هر هکتار است.
کود دهی در مرحله تورم غده سیب زمینی
در مرحله تورم غده و قبل از برداشت محصول، مهم ترین عناصر مورد نیاز سیب زمینی نیتروژن (به میزان کنترل شده) و پتاسیم هستند. در 4-2 هفته پایانی 30-50 کیلوگرم نیتروژن و 30-50 کیلوگرم پتاسیم در ازای هر هکتار به خاک اضافه کنید. این کوددهی می تواند به بهبود کیفیت غده ها و افزایش وزن آن ها کمک کند. عنصر پتاسیم به انتقال کربوهیدرات ها از برگ به غده کمک می کند. استفاده از کودهای پتاس بالا تقسیم سلولی را افزایش داده و باعث افزایش حجم غده ها می شود.
