کود جامد یا مایع؟ عملکرد هر کدام برای چه کاربردی بهتر است؟

در کشاورزی، برای تامین سوخت و ساز گیاهان، کوددهی انجام می شود. کودهای مورد استفاده در کشاورزی به دو دسته کود جامد و کود مایع تقسیم می شوند. این که کدام کودها به شکل جامد هستند و کدام یک به شکل مایع تولید می شوند، سوال خیلی از افراد است. سوال مهم تر این است که کدام نوع کود بهتر است و تاثیر بهتری بر مزارع ما می گذارد؟
در این مطلب می خواهیم ویژگی مثبت و منفی کودهای مایع و کودهای جامد را توضیح دهیم. همچنین بررسی می کنیم که این دو نوع کود، چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند. با ما همراه باشید.

کودهای رایج در کشاورزی

کودهای کشاورزی، مواد مغذی مورد نیاز گیاهان و درختان را تامین می کنند. با کمک کودها، رشد گیاه و رشد ریشه بیش تر شده و بهره وری محصول افزایش می یابد. کودهای کشاورزی به دو صورت مایع و جامد تولید می شوند. برخی کشاورزان می پرسند که کدام یک از دو نوع کود جامد و کود مایع بهتر است و بهره وری و پایداری بالاتری دارد؟ پاسخ به این سوال تک جمله ای نیست و برای این منظور باید ابتدا ویژگی های هر یک از انواع کود (مایع و جامد) را بررسی کنیم. با مطالعه ویژگی هر یک از انواع کودها، به این نتیجه می رسید که کدام نمونه را برای کوددهی مزارع تان استفاده کنید.

کودهای مایع و جامد فقط در حالت فیزیکی متفاوت نیستند. بلکه این کودها در ترکیب، نحوه مصرف، نوع نگهداری، ماندگاری، روش جذب و چند وجه دیگر تفاوت دارند. با وجود تفاوت هایی که این دو نوع کود دارند، در نهایت هدف اصلی هر دو آن ها تامین نیازهای غذایی گیاهان و افزایش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی است.

بسته به شرایط زمین، نوع محصول و منابع موجود، کشاورزان یکی از این دو نوع کود را برای تغذیه خاک به کار می برند.

کود جامد چیست؟ چه مزیت ها و معایبی دارد؟

کود جامد کودی است که منابع غذایی در آن به شکل ذرات جامد هستند. این کودها به اشکال کریستاله، گرانوله و پودری عرضه می شوند. کودهای جامد می توانند حاوی ترکیبات طبیعی و شیمیایی باشند. مواد مغذی اصلی مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر مغذی ثانویه مثل کلسیم، گوگرد، منیزیم، آهن، روی و… می توانند به شکل کود جامد ساخته شوند. استفاده صحیح و بهینه از کودهای جامد می تواند به بهبود کیفیت محصولات و افزایش درآمد کشاورزان کمک کند.

کودهای جامد که به صورت کود آلی هستند، آهسته رهش بوده و به مرور زمان، مواد غذایی را در اختیار گیاه قرار می دهند. اما کودهای جامد معدنی مثل سولفات آمونیوم کریستال، سریع تر تجزیه شده و منابع غذایی را در اختیار گیاه قرار می دهند. به هر حال درصد حلالیت کودهای جامد نسبت به کودهای مایع کمتر است و کودهای جامد، به صورت تدریجی منابع غذایی را آزاد می کنند.
نحوه استفاده از کود جامد، بسته به پودری یا کریستالی بودن کود تعیین می شود. معمولا شرکت سازنده، نحوه مصرف کود را بر روی بسته بندی درج می کند. کودهای جامد بعد از قرار گرفتن در زمین، با آب و هوا تداخل داشته و مواد مغذی را آزاد می کنند. برخی از این کودها بعد از اینکه به خاک اعمال می شوند، نیاز به آبیاری دارند تا در خاک نفوذ کنند.

مزایای استفاده از کود جامد

• افزایش حاصلخیزی خاک: کودهای جامد می توانند به بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش تولید محصولات کمک کنند.
• ماندگاری طولانی: کودهای جامد به نسبت کودهای مایع، آهسته تر و پیوسته تر در اختیار گیاهان قرار می گیرند و تغذیه پایدار را تضمین می کنند.
• تنوع فرمولاسیون: کودهای جامد می توانند شامل ترکیبات مختلفی از نیتروژن، فسفر، پتاسیم و عناصر ریزمغذی باشند که به بهبود کیفیت خاک و رشد گیاه کمک می کنند.
• نگهداری و حمل و نقل ساده: حمل و نقل، ذخیره سازی و نگه داری این کودها آسان است و کودهای جامد ماندگاری بالایی دارند.
• قیمت مناسب: این کودها به نسبت مزیت هایی که دارند مقرون بصرفه و ارزان هستند.
• امکان شستشوی کمتر: به دلیل شکل جامد، احتمال شستشوی مواد مغذی به وسیله باران یا آبیاری کمتر است.
• استفاده در تمام مراحل کشاورزی: کودهای آلی و معدنی که به شکل جامد هستند، در تمام مراحل کشاورزی مثل مراحل قبل از کاشت (مراحل آماده سازی زمین کشاورزی)، مراحل رشد گیاه و مرحله قبل از برداشت محصول قابل استفاده اند.
• نیاز به فراوری کمتر: کودهای جامد مستقیما در زمین قرار می گیرند و نیازی به فراوری مکانیکی ندارند. این موضوع زمان و هزینه استفاده از این کودها را کاهش داده است.

معایب کود جامد

• محدودیت میزان مصرف: استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی جامد، می تواند به آلودگی خاک و آب های زیرزمینی منجر شود.
• آزادسازی تدریجی: کودهای جامد از نوع کود ارگانیک، به آرامی حل می شوند و ممکن است به سرعت نیاز گیاه را تأمین نکنند. البته در کودهای جامد معدنی مثل کود سولفات آمونیوم این مشکل وجود ندارد و مواد غذایی با سرعت مطلوب در اختیار گیاه قرار می گیرند.
• پخش نامنظم: توزیع یکنواخت کودهای جامد بر روی زمین ممکن است دشوار باشد و باعث ایجاد نواحی غنی و فقیر از مواد مغذی شود.
• امکان سمی شدن خاک: استفاده بیش از حد از کودهای جامد می تواند به تجمع مواد مغذی و در نتیجه مسمومیت خاک منجر شود. البته این به دقت شما در کوددهی بستگی دارد. اگر با دقت بالا کودپاشی انجام شود و دُز مناسبی از کود را به خاک اضافه کنید، این مشکل به وجود نمی آید.
• تاثیر بر pH خاک: استفاده بیش از حد از برخی کودهای جامد می تواند باعث تغییر PH خاک شود. البته این مشکل در کودهای مایع هم وجود دارد.

کود مایع چیست؟ چه مزیت ها و معایبی دارد؟

کود مایع، محلولی از یک یا چند عنصر مغذی می باشد که برای تغذیه گیاهان و درختان تولید می شود. توزیع کود مایع یکنواخت می باشد و جذب آن توسط گیاهان بسیار سریع و موثر است. کودهای مایع را می توان از طریق آبیاری و محلول پاشی به خاک یا گیاه اعمال کرد.
غلظت کودهای مایع معمولا زیاد است و برای استفاده، این کودها را با آب رقیق می کنند. کودهای مایع به دو دسته کود ماکرو و کود میکرو تقسیم می شوند. کودهای ماکرو حاوی عناصری مثل نیتروژن، فسفر و پتاسیم بوده و کودهای میکرو حاوی بور، منگنز و… می باشند. برخی کودها هم ترکیبی از چند عنصر هستند که هنگام خرید، باید به عناصر موجود در هر کود مایع توجه شود.

مزایای استفاده از کود مایع

• حلالیت پذیری بالا: کودهای مایع به سرعت در آب حل شده و توسط گیاه جذب می شوند.
• امکان تنظیم غلظت: می توان غلظت کودهای مایع را تنظیم کرد و از آن برای تأمین نیازهای خاص گیاهان استفاده نمود.
• زود اثر بودن کود: گیاهان در کمترین زمان به کودهای مایع واکنش نشان می دهند و می توانند به سرعت از مواد مغذی بهره برداری کنند. این برای مواقعی خوب است که به دنبال یک منبع سریع الاثر و غیرپایدار از مواد مغذی هستیم.
• پخش آسان: کود مایع به طور یکنواخت پخش می شود و مواد غذایی در نواحی خاصی تجمع نمی کنند.

معایب کود مایع

• کود مایع نیاز به نگهداری دقیق دارد. این کود بیش تر از کودهای جامد در معرض خراب شدن است. قرار گرفتن در معرض گرما، نور و هوا باعث از بین رفتن کارایی این کودها می شود.
• جابجایی کود مایع باید با دقت بالایی انجام شود.
• اگر این کود به غلط و بیش تر از میزان توصیه شده استفاده شود، می تواند باعث سوزاندن ریشه یا برگ های گیاهان شود.
• اگر به دنبال منبع پایدار یا نیمه پایدار از مواد مغذی هستید، کود مایع مناسب نیاز شما نیست. این کود سریعا جذب گیاه شده و باقیمانده آن در آبیاری یا بارندگی از خاک شسته می شود. به عبارتی کود مایع منبعی برای تامین سریع نیاز گیاه است و در بلند مدت نیاز گیاه را رفع نمی کند.
• کودهای مایع معمولا گران تر از کودهای جامد هستند و هزینه کشاورزی را بالا می برند.
• این کودها در اثر باران یا آبیاری دچار آبشویی شده و اثربخشی شان را تا حد زیادی از دست می دهند.
• کود مایع نسبت به کود جامد ماندگاری و تاریخ انقضای کمتری دارد. اگر این کود را مدتی بدون استفاده رها کنید، فاسد شده یا تاثیرگذاری اش را از دست می دهد.
• کودهای مایع ممکن است باعث تغییر pH خاک شوند.
• استفاده غیرمناسب از کودهای مایع باعث آلودگی آب های زیرزمینی و محیط زیست می شود.

در نهایت از کدام کود برای کوددهی مزارع و زمین کشاورزی استفاده کنیم؟ کود مایع یا کود جامد؟

تا این قسمت ویژگی ها، مزایا و معایب کود مایع و جامد را توضیح دادیم. اما ممکن است باز هم این سوال در ذهنتان باقی بماند که کدام نوع کود بهتر است؟ از نظر محتوا، هر دو کود مایع و جامد می توانند مواد مغذی را برای گیاهان تامین کنند. کودهای مایع معمولا غلظت بالایی دارند. این ویژگی می تواند مثبت باشد؛ اما در صورتی که دُز مصرفی برای کوددهی بیش تر از حد استاندارد باشد، احتمال سوختن گیاه وجود دارد.
کودهای جامد قبل از اینکه توسط گیاه جذب شوند، ابتدا باید تجزیه شوند. این باعث می شود که جذب کود جامد کندتر و اصطلاحا پایدارتر باشد. در مقابل کودهای مایع مستقیما توسط گیاه جذب می شوند و تاثیرگذاری شان فوری است. پس در بلند مدت این کودها پایدار نیستند و تاثیرشان برای بازه زمانی کوتاه تری است.

کوددهی با کود مایع، ساده تر از کوددهی با کود جامد می باشد. شما می توانید کود مایع را با میزان مشخصی آب ترکیب کنید و در یک دوره آبیاری یا با روش محلول پاشی، کود را به خاک اعمال کنید. اما در کوددهی با کود جامد احتمالا به یک حامل و دستگاه برای پاشش کود نیاز خواهید داشت. در کوددهی با کود جامد، توزیع یکنواخت بر روی زمین نیز چالش برانگیز به نظر می رسد. البته بسته به تجربه و ابزار باغبانی شما، ممکن است استفاده از یک نوع کود آسانتر از سایر انواع باشد. کشاورزان زیادی هستند که کوددهی با کود جامد را آسان تر و کم ریسک تر از کود مایع می دانند.

شرایط نگهداری از کود مایع معمولا خاص است. این کود باید در انباری نگه داری شود که دارای رطوبت، نور یا گرمای زیاد نیست. اما کود جامد این حساسیت را ندارد و به گردوخاک و عوامل محیطی حساسیت نشان نمی دهد. همین باعث می شود بتوانید این کود را برای مدت طولانی انبار کنید.
کود مایع در باران های شدید یا آبیاری زیاد، ممکن است به راحتی شسته شود و مواد مغذی را از دست بدهد. اما در کود جامد، به دلیل شکل جامدی که دارد احتمال شستشوی مواد مغذی کمتر است.

همانطور که متوجه شدید، هر دو کود مزیت ها و معایب خاص خود را دارند. برای انتخاب بین این دو نوع کود، باید به اولویت های خودتان توجه کنید. با در نظر گرفتن نیازهای خاص غذایی گیاه، نوع خاک، سیستم آبیاری، شرایط آب و هوایی، تجهیزات موجود، بودجه و…، می توانید بهترین کود را انتخاب کنید. هرچند استفاده ترکیبی از کودهای مایع و جامد نیز امکان پذیر است.

ترکیب کودهای مایع و جامد می تواند به عنوان یک روش کارآمد، برای تأمین عناصر غذایی گیاهان به کار رود. برخی کشاورزان با در نظر گرفتن برنامه کوددهی اصولی، کود جامد را با فاصله زمانی مشخصی به خاک اعمال می کنند تا منبع پایدارتری از مواد غذایی در اختیار خاک باشد. همچنین در کوتاه مدت، با استفاده از کود مایع، عناصر غذایی را به سرعت در اختیار گیاه قرار می دهند.

نتیجه گیری نهایی اینکه:

• کود مایع مناسب تر است اگر:
  • نیاز فوری به تأمین مواد مغذی وجود دارد.
  • شرایط آب و هوایی ناپایدار است و نیاز به توزیع یکنواخت دارید.

• کود جامد مناسب تر است اگر:
  • به دنبال یک راه حل پایدارتر و اقتصادی تر هستید.
  • می خواهید به تدریج مواد مغذی را به خاک اضافه کنید.
  • بودجه منطقی برای کوددهی زمین کشاورزی تان در نظر گرفته اید.

در نهایت، بهترین گزینه ممکن است ترکیبی از هر دو نوع کود باشد تا از مزایای هر دو بهره برداری کنید.