آموزش کاشت اصولی نهال و نکات مهم آن

کاشت اصولی نهال، فرآیندی است که در پایداری باغ و درختان نقش مهمی دارد. اینکه نهال ها را به صورت استاندارد بکاریم و مراقبت کنیم، باعث می شود در آینده درختان سالم تری داشته باشیم که بیش ترین بهره وری را دارند. عدم مدیریت فرایند کاشت نهال، باعث می شود در آینده رشد درخت دچار ضعف شده و تولیدات درخت مناسب نباشد.
در این مطلب قصد داریم مراحل کاشت اصولی نهال را توضیح دهیم و زمان کاشت نهال های مختلف را بررسی نماییم. همچنین نکات مهم در کاشتن نهال های مختلف را یادآور می شویم.

چرا کاشت اصولی نهال اهمیت دارد؟

روش صحیح کاشت شامل انتخاب نهال سالم، آماده سازی صحیح محل کاشت، کاشت در عمق و فاصله مناسب و مراقبت بعد از کاشت است. جالب است بدانید بخش بزرگی از مشکلاتی که در باغات مشاهده می کنید، مربوط به کاشت غیراصولی نهال است. کاشت اصولی نهال به دلایل زیر اهمیت زیادی دارد:

• رشد و بقای درخت: اگر نهال به درستی کاشته و نگهداری شود، احتمال رشد و بقای درخت افزایش می یابد.
• افزایش طول عمر درخت: درختانی که به روش اصولی کاشته شوند، معمولاً طول عمر بیش تری دارند. این به دلیل داشتن ریشه و ساختار اولیه مناسب است.
• بهبود عملکرد درخت: درختان درست کاشته شده، معمولاً رشد بهتر، تولید بیشتر میوه و پوشش برگی بیشتری دارند. این به دلیل تأمین نیازهای رشدی درخت در ابتدای کاشت است.
• صرفه جویی در منابع: روش های صحیح کاشت باعث می شود از منابع مانند آب، کود و انرژی بهتر استفاده شود و هدررفت منابع کاهش یابد.
• حفظ تنوع زیستی: کاشت اصولی درختان کمک می کند تا محیط های طبیعی و تنوع زیستی حفظ شود.

کاشت غیر اصولی درختان باعث بروز مشکلاتی می شود. عدم رشد ریشه، کاهش جذب آب و عناصر غذایی، پوسیدگی ریشه، حساسیت در برابر سرما و گرما، حساسیت در برابر کم آبی و کاهش تولید، مهم ترین معایب کاشت غیر اصولی درختان هستند.

فاکتورهای مهم در کاشت نهال

برای کاشت اصولی نهال، باید به این فاکتورها اهمیت دهید:

• در نظر گرفتن شرایط محیطی و انتخاب نهال مناسب برای کاشت
• خاکورزی و شخم زدن زمین
• کوددهی زمین
• در نظر گرفتن زمان مناسب برای کاشت نهال
• توجه به نحوه کاشت
• مراقبت های بعد از کاشت

در نظر گرفتن شرایط محیطی و انتخاب نهال مناسب برای کاشت

مکان کاشت و شرایط آب و هوایی منطقه، تاثیر زیادی در انتخاب نوع نهال و زمان کاشت نهال دارد. شرایط آب و هوایی هر منطقه بر رویش و ادامه حیات درختان آن منطقه موثر است. بعضی درختان نیاز به آب و هوای گرم داشته و برخی در آب و هوای کوهستانی به باروری می رسند.
نهال باید به عواملی مثل میزان سرما در سردترین روز سال، میزان گرما در گرمترین روز سال، میزان تابش خورشید در طی روز، سطح رطوبت منطقه، میزان بارش سالانه و… سازگاری داشته باشد. انتخاب نهال مناسب همچنین به نوع خاک، میزان فضای در دسترس و ترجیحات و تجربه باغدار بستگی دارد.

در انتخاب نهال مناسب باید چند فاکتور را در نظر بگیریم:

• سازگاری نهال با اقلیم منطقه
• سلامت نهال از جهت آفات و بیماری های مختلف: برای این منظور سلامت تنه، برگ و ریشه نهال بررسی می شود.
• نحوه پرورش نهال: نهال ها به صورت پیوندی، بذری، رویشی، اصلاح شده و… تکثیر می شوند. هر یک از این ها ویژگی های خاصی دارند. در انتخاب نهال باید حتما به نوع تکثیر آن توجه کنید. به طور کلی نهال های پیوندی و اصلاح شده، کوتاه تر، سازگارتر و پربارتر هستند.
• سن نهال: دو سالگی بهترین سن کاشت نهال است. در این سن نهال به رشد کافی رسیده و با شرایط محیطی سازگارتر است.

عملیات خاکورزی و شخم زدن زمین

قبل از کاشتن نهال ها، باید عملیات خاکورزی یا آماده سازی زمین کشاورزی انجام شود. در عملیات خاکورزی، شیب زمین هموار می شود و خاک آزمایش می شود. در آزمایش خاک اطلاعات دقیقی در مورد بافت خاک، زهکشی خاک، میزان نفوذ پذیری خاک، شوری خاک و عناصر غذایی موجود در خاک به دست می آید.
خاک مناسب برای کاشت نهال خاکی دارای بافت لومی، فاقد شوری، بدون آهک، بدون گچ، دارای زهکشی مناسب و از نظر مواد مغذی خاکی حاصلخیز است. در چنین خاکی ریشه های نهال می توانند به خوبی در خاک مستقر شده و رشد کنند و ریشه های فرعی و سطحی زیادی تولید کنند. بعد از آزمایش خاک و تشخیص نیازهای خاک، کلوخ و نخاله ها از زمین جمع آوری می شوند و علف های هرز حذف می شوند. در نهایت باید زمین شخم زده شود.

قبل از شخم زدن زمین، در صورتی که خاک خیلی خشک باشد، آن را آبیاری می کنند. سپس عملیات شخم زنی انجام می شود.
شخم زدن خاک باعث نرمی خاک می شود. خاک نرم فضایی برای ریشه زایی نهال ها ایجاد می کند. همچنین تراکم خاک کمتر شده و محیط رشد فراهم می شود. شخم زدن زمین باعث می شود مواد مغذی سطحی خاک به عمق خاک منتقل شوند. همچنین با کوددهی، مواد غذایی به راحتی در عمق خاک نفوذ کرده و در اختیار ریشه قرار می گیرند.

کوددهی خاک

آزمایش خاک باعث می شود نیازهای غذایی خاک را بفهمیم و در صورت کمبود یا بیش بود هر عنصری، اقدامات لازم را در جهت رفع نیاز خاک انجام دهیم. بسته به نیاز، خاک باید کوددهی شود. کودهای اصلاح کننده خاک معمولا بعد از شخم زدن زمین و قبل از شروع فصل کاشت نهال، به زمین اعمال می شوند. کوددهی با کودهای ارگانیک معمولا قبل از شروع فصل کاشت نهال انجام می گیرد. کودهای ارگانیک مثل کود حیوانی و کمپوست ها آهسته رهش هستند و به مرور زمان، مواد مغذی را در اختیار خاک قرار می دهند.

معمولا قبل از کاشت نهال، از کودهای معدنی برای کوددهی استفاده نمی شود. این کودها به سرعت تجزیه شده و در اختیار گیاه قرار می گیرند. از آنجایی که در مرحله کوددهی هنوز نهالی کاشته نشده، کوددهی با کودهای معدنی فایده چندانی ندارد. کودهای مفید زیادی برای افزایش رشد نهال و افزایش ریشه زایی و برگ زایی نهال وجود دارند. از جمله این کودها می توان به سولفات آمونیوم کریستاله که منبع غنی از نیتروژن و گوگرد است اشاره کرد. اما مصرف این کود قبل از کاشت نهال و حتی مراحل اولیه بعد از کاشت نهال مناسب نیست. برای اینکه بیش ترین بهره را از کودهای شیمیایی دریافت کنید، باید زمان مناسب استفاده از هر کود را بدانید. در صورتی که در این زمینه تجربه ای ندارید، حتما از کارشناس کشاورزی مشورت بگیرید.

در نظر گرفتن زمان کاشت نهال

توجه به زمان کاشتن نهال، یکی از نکات مهم است. زمان کاشت نهال ارتباط مستقیمی با آب و هوای هر منطقه دارد. کاشت نهال با توجه به شرایط اقلیمی و ویژگی های درخت، در اوایل زمستان (اوایل بهار) و اوایل پاییز انجام می شود. در مناطق سردسیر، معمولا کاشت نهال بعد از اتمام فصل یخبندان انجام می گیرد. اما در مناطق گرمسیر و معتدل معمولا کاشت نهال را به اوایل پاییز موکول می کنند.
بیایید برای نمونه، بهترین زمان کاشت چند درخت میوه را بررسی کنیم:

• درخت گردو: اوایل بهار
• درخت بادام: اواسط آبان ماه تا اوایل دی ماه
• نهال انگور: اواخر فصل زمستان و اوایل بهار
• نهال پسته: اواخر فصل زمستان و اوایل بهار
• نهال هلو: اواسط زمستان
• نهال شلیل: اواسط زمستان
• نهال سیب: بهار
• نهال زردآلو: اوایل بهار
• آلبالو: اوایل تابستان

البته این ها زمان تقریبی و رایج کاشت نهال هستند. برای کاشت هر نهالی، بسته به شهری که کشت می کنید باید دقیق تر پرس و جو کنید. برای این منظور از کارشناس کشاورزی یا کشاورز باتجربه مشورت بگیرید.

توجه به نحوه کاشت

هر درختی با توجه به ویژگی هایش، نحوه کاشت متفاوتی دارد. درختان نه تنها نیازهای محیطی و زمان کاشت متفاوتی دارند، بلکه در عمق کاشت، فاصله کاشت و نوع ریشه گیری با یکدیگر متفاوتند.
برای کاشت نهال ها در گام اول باید فواصل و الگوی کاشت را مشخص کنید. برای تعیین این فاصله، حجم و ارتفاع درختان در زمان بلوغ در نظر گرفته می شود. برای مثال در درختال گردو، فواصل 6*6 در نظر گرفته می شود. در اکثر درختان میوه فواصل 4*4 و در درختان کوچکتر مثل شلیل، فاصله 3*3 در نظر گرفته می شود.

بعد از تعیین الگوی کاشت، نوبت حفر گودال می رسد. گودال ها را هم می توان در زمان کاشت نهال حفر کرد، هم می توانید این کار را چند هفته قبل از کاشت نهال انجام دهید. عمق گودال و عرض گودال با توجه به اندازه ریشه و بافت خاک تعیین می شود. عمق ایده آل برای کاشت نهال بین 70 تا 100 سانتی متر است.
حالا نوبت به قرار دادن نهال در گودال می رسد. بهتر است قبل از کاشتن نهال، ریشه آن را ضدعفونی کنید. برای این منظور قبل از کاشتريال ریشه های نهال را به خوبی بررسی کرده و قسمت های خشکیده، سیاه شده و له شده را با قیچی باغبانی هرس کنید. بعد از این مرحله برای ضدعفونی کردن ریشه ها از محلول های ضدعفونی کننده استفاده کنید.

برای کاشت نهال، ابتدا کمی کود حیوانی را درون گودال بریزید و نهال را به صورت عمود، درون گودال قرار دهید. ریشه های نهال درون چاله نباید به هم گره بخورند. برای این منظور می توانید کمی خاک را به شکل تپه در گودال بریزید و ریشه ها را روی این تپه به شکل افشان دور تا دور تپه مرتب کنید. طوقه نهال باید 10 سانتی متر بالاتر از سطح خاک قرار بگیرد. بعد از قرار دادن نهال در مرکز گودال، اطراف آن را با خاک پر کرده و خاک اطراف طوقه را با بیل محکم کنید.

همچنین برای جلوگیری از شکستگی و افتادن نهال در اثر باد، می توانید از قیم هنگام کاشت استفاده کنید. به نحوه قرارگیری ریشه در گودال دقت کنید. استقرار صحیح ریشه ها باعث افزایش دسترسی به عناصر غذایی شده و جذب را بهبود می دهد.
نکته مهم در رابطه با عمق قرارگیری ریشه ها این است که عناصر غذایی در 15-10 سانتی متری سطح خاک قرار دارند. در خاک سطحی، به دلیل وجود اکسیژن بیش تر و فعالیت میکروارگانیسم ها، موادمغذی بیش تری وجود دارد. ریشه های سطحی نهال که به سطح زمین نزدیک ترند وظیفه جذب مواد غذایی را داشته و ریشه های عمقی، آب را جذب می کنند. بنابراین اگر می خواهید نهالتان به مواد مغذی خاک دسترسی داشته باشد و امکان رشد برایش فراهم شود، نهال را در عمق خیلی زیاد نکارید.

مراقبت های بعد از کاشت نهال

بعد از کاشتن نهال، باید سریعا آن را آبیاری کنید تا رطوبت ریشه تأمین شود و نهال به خوبی سر جایش بایستد. در صورت امکان دور نهال ها حفاظ بکشید تا حیوانات از نهال دور بمانند. هرس کردن نهال تازه کاشته شده یکی از کارهایی است که به تولید شاخ و برگ های جدید نهال کمک می کند. هرس نهال همچنین باعث اسکلت بندی مناسب و باردهی بهتر درخت در آینده می شود. بعد از هرس، محل هرس باید با چسب هرس پوشانده شود. این کار جلوی حمله آفات از ناحیه زخمی را می گیرد.
کوددهی نهال بعد از کاشت یکی دیگر از اعمال مراقبتی بعد از کاشت است. کوددهی باعث رشد بهتر نهال می شود. اما بلافاصله بعد از کاشت نهال نمی توانید هر کودی را به خاک اعمال کنید. اینکه چه کودی در چه زمان به خاک اعمال شود، توسط کارشناس کشاورزی تعیین می شود. کارشناس بر اساس سن و وضعیت نهال و کمبودهای خاک، کودهای مورد نیاز و زمان کوددهی را مشخص می کند.

نکات مهم در کاشت نهال درخت

• نهال ها را از نهالستان معتبر خریداری کنید. کیفیت نهال در رشد نهال و باردهی درخت در آینده نقش مهمی دارد.
• فاصله بین خرید نهال و کاشت نهال هرچقدر کمتر باشد، بهتر است.
• در حمل ونقل نهال ها دقت کنید تا هیچ آسیبی به نهال ها نرسد.
• دقت کنید که تا زمان کاشت، ریشه نهال در معرض هوا قرار نگیرد.
• ریشه، ساقه و شاخه های نهال باید کاملا سالم بوده و حالت طبیعی داشته باشند.
• ریشه های آسیب دیده را قبل از کاشتن نهال هرس کنید تا احتمال آفت و بیماری کم تر شود.
• ضدعفونی کردن ریشه ها قبل از کاشت نهال، به حفظ سلامت ریشه کمک می کند. برای ضدعفونی کردن از مخلوط خاک رس، کود ارگانیک، قارچ کش و خاکستر استفاده می شود. ریشه قبل از قرار گرفتن در زمین در این مخلوط آغشته شده و سپس در گودال قرار می گیرد.
• حداکثر قطر گودال 100 سانتی متر و حداکثر عمق گودال برای کاشتن نهال 100 سانتی متر است.
• هنگام کاشت نهال، خاک رویی که خاک حاصلخیزتری است را با کود دامی ترکیب کرده و نزدیک ریشه (ته گودال) بریزید. سپس سطح خاک را با خاک باقیمانده بپوشانید.
• نهال را طوری در چاله قرار دهید که طوقه بالاتر از سطح زمین قرار بگیرد.
• بعد از قرار دادن ریشه در گودال، خاک روی ریشه بریزید و با فشار دادن خاک، مانع رسیدن هوا به ریشه شوید.
• بلافاصله بعد از کاشت، نھال ها را آبیاری کنید.
• در مناطق بادخیز نهال را با قیم بکارید.
• بهترین روش آبیاری نهال ها، آبیاری قطره ای است.