پوسیدگی ریشه گیاه چه دلیلی دارد؟ روش حل این مشکل چیست؟

گاهی اوقات می بینیم که گیاهان بدون هیچ دلیل خاصی پژمرده می شوند و برگ هایشان شروع به زرد شدن و ریزش می کند. در این شرایط برخی فکر می کنند که گیاه نیاز به آبیاری دارد؛ در صورتی که مشکل اصلی، پوسیدگی ریشه است. پوسیدگی ریشه گیاه یک معضل اساسی است که باید به سرعت به آن رسیدگی شود.

در این مطلب می خواهیم علائم پوسیدگی ریشه گیاهان را بررسی کنیم و راه های جلوگیری از پوسیدگی را توضیح دهیم. همچنین روش های درمان پوسیدگی ریشه را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

پوسیدگی ریشه چیست؟

پوسیدگی ریشه فرایند مخربی است که در آن، ریشه گیاه به دلایلی مثل آبیاری بیش از حد، بروز قارچ و… دچار نرم شدن و تخریب می شود. پوسیدگی ریشه هم در گیاهان آپارتمانی و هم در مزارع به چشم می خورد. پوسیدگی ریشه گیاه، مستقیما بر جذب مواد غذایی توسط گیاه تاثیر گذاشته و در نهایت باعث زرد شدن برگ ها، پژمردگی ساقه و برگ و در نهایت مرگ گیاه می شود.

از آنجایی که ریشه گیاهان درون خاک است، نشانه های پوسیدگی در مراحل اولیه به چشم نمی خورد و ما زمانی از پوسیدگی مطلع می شویم که در ظاهر گیاه تغییری ایجاد شود. در اثر پوسیدگی، ریشه گیاه از حالت سفت به نرم و از رنگ سفید و روشن به رنگ سیاه یا قهوه ای تغییر شکل می دهد. ریشه هایی که پوسیده اند، به راحتی هنگام لمس کنده می شوند.

جالب است بدانید که پوسیدگی ریشه گیاه مسری است؛ یعنی پوسیدگی می تواند از یک گیاه به گیاه دیگر انتقال یابد. محیط لازم برای پوسیده شدن ریشه محیطی گرم، خشک و بدون اکسیژن است؛ بنابراین وقتی آبیاری بیش از اندازه انجام شود، احتمال پوسیدگی ریشه بیش تر است.

پوسیدن ریشه چه دلایلی دارد؟

پوسیدگی ریشه درخت و گیاه به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. در صورتی که دلیل پوسیدن ریشه را بدانید، می توانید تصمیم بجا و درستی درباره درمان پوسیدگی ریشه بگیرید. مهم ترین دلایل پوسیدگی ریشه عبارتند از:

• رطوبت زیاد خاک: آبیاری زیاد و رطوبت بیش از اندازه خاک، اصلی ترین دلیل پوسیدگی ریشه گیاهان هستند. مرطوب ماندن خاک باعث می شود اکسیژن به میزان کافی به ریشه نرسد و ریشه گیاه بپوسد. در باران های شدید و آبیاری بیش از حد، خاک غرقابی می شود؛ در چنین شرایطی، رطوبت اطراف ریشه بسیار زیاد شده و باعث پوسیده شدن ریشه می شود.
• زهکشی نامناسب: گاهی اوقات آبیاری به اندازه انجام می شود، اما زهکشی بد خاک باعث می شود که رطوبت در خاک باقی بماند و در نتیجه ریشه بپوسد.
• قارچ ها: قارچ ها، یکی از شایع ترین عوامل پوسیدگی ریشه هستند. قارچ فایتوفتورا و آرمیلاریا از عوامل پوسیدن ریشه گیاه هستند. وقتی اکسیژن و آب تعادل خوبی در ناحیه ریشه داشته باشند، رشد و فعالیت قارچ ها به حداقل می رسد. اما وقتی این تعادل از بین می رود، رشد قارچ ها افزایش پیدا می کند. رطوبت زیاد، فضایی برای تکثیر و گسترش قارچ های بیماری زا فراهم می کند.
• استفاده بیش از حد کودها: کودهای ازته جزو مهم ترین کودها برای رشد گیاهان هستند. استفاده از کود ازته برای رشد گیاه و افزایش کیفیت محصول ضروری است؛ اما استفاده بیش از حد این کود می تواند باعث آسیب رسیدن به ریشه شود. نه تنها کودهای ازته، بلکه تمام کودهای ماکرو و میکرو باید به اندازه نیاز گیاه مصرف شوند.
• باکتری ها: رطوبت و آلودگی خاک، عوامل اصلی رشد باکتری ها هستند. باکتری ها می توانند به ریشه حمله کنند و باعث پوسیدگی ریشه شوند. علاوه بر این، آفات و بیماری های دیگر هم می توانند در پوسیدن ریشه نقش داشته باشند. آفاتی مثل شته، سوسک و کرم های ریشه خوار آسیب های جدی به ریشه گیاه وارد می کنند.
• تراکم بیش از حد خاک: تراکم بالای خاک و زهکشی نامناسب، باعث فشرده شدن خاک می شوند. این موضوع گردش اکسیژن در خاک را مختل می کند. کمبود اکسیژن خاک باعث پوسیده شدن ریشه گیاه می شود. خاک نامناسب یکی دیگر از دلایل عدم جریان اکسیژن است.
• تنش محیطی: شرایط جوی نامناسب، سایه، نور کم یا نامناسب، دمای خیلی پایین یا خیلی بالا همگی می توانند باعث پوسیدن ریشه گیاه شوند.

پوسیدگی ریشه چه علائمی دارد؟

به طور کلی بعضی از علائم پوسیدگی ریشه درخت و گیاه ممکن است با بی آبی و تشنگی گیاه اشتباه گرفته شوند. در این شرایط با تشخیص اشتباه و آبیاری مجدد، علائم پوسیدگی تشدید می شود. برای تشخیص پوسیدگی ریشه، باید گیاه را از خاک خارج کنید و وضعیت ریشه را بررسی نمایید. در صورتی که ریشه حالت پوسیده، قهوه ای، بدبو و گندیده داشته باشد، پوسیدگی اتفاق افتاده است و در صورتی که ریشه سالم و سفید بود، ریشه سالم است.

از علائم ظاهری که نشاندهنده پوسیدگی ریشه هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زردشدن و پژمردگی برگ گیاهان
• رنگ پریدگی و چروک شدن ساقه
• حالت تشنگی و بی حالی گیاه
• عدم رشد گیاه
• بوی نامطبوع و بد گلدان گیاه (به دلیل وجود باکتری ها و قارچ های آلوده)
• مشاهده قارچ و کپک در خاک

در صورت مشاهده علائم پوسیدگی، گیاه را از خاک خارج کرده و ریشه آن را مورد بررسی قرار دهید. در صورتی که حالت های پوسیدگی ریشه به چشمتان خورد، باید به سرعت اقداماتی درمانی را انجام دهید.

راه های پیشگیری از پوسیدگی ریشه

پوسیدگی گیاه یک فرایند پیش رونده است. پوسیدگی از ریشه های آسیب دیده به ریشه های سالم منتقل شده و در نتیجه بخش های بیش تری از ریشه گیاه دچار پوسیدگی می شود. بهترین درمان پوسیدگی ریشه پیشگیری از بروز پوسیدگی است.

راه های مختلفی برای پیشگیری از پوسیده شدن ریشه گیاه وجود دارد. مهم ترین آن ها عبارتند از:

• دقت کنید که تراکم خاک زیاد نباشد و خاک زهکشی مناسبی داشته باشد.
• از روش های نوین آبیاری استفاده کنید و از غرقاب شدن خاک جلوگیری کنید.
• زمانبندی دقیقی برای آبیاری تعیین کنید.
• استفاده از کود هیومیک اسید به رشد و گسترش ریشه کمک می کند و باعث می شود ریشه شرایط خوبی داشته باشد. هیومیک اسید باعث می شود مقاومت گیاه و درخت نسبت به تنش های محیطی بیش تر شود و از پوسیدگی ریشه جلوگیری گردد.
• اگر گیاهتان گلدانی است، بعد از آبیاری زیرگلدانی را چک کرده و آب جمع شده در زیرگلدانی را تخلیه کنید.
• کاشت نهال و گیاه بر روی پشته یکی از راه های پیشگیری از پوسیدگی ریشه گیاهان است.
• از مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی اجتناب کنید. کوددهی باید به اندازه نیاز گیاهان انجام شود.
• استفاده از قارچ کش ها برای پیشگیری از پوسیدگی ریشه مفید است. قارچ کش ها برای ضدعفونی کردن خاک و درمان پوسیدگی ریشه به خاک اعمال می شوند.
• به صورت مرتب گیاهانتان را بررسی کنید تا در صورت مشاهده علائم پوسیدگی، به موقع اقدام به درمان کنید.

راهکارهای درمان پوسیدگی ریشه گیاهان (در گیاهان آپارتمانی)

بهترین راه برای حفظ سلامت گیاهان و درختان، پیشگیری از پوسیدگی ریشه است. اما در صورتی که این اتفاق نیفتاد و گیاه شما دچار پوسیدگی شد، بهتر است در مراحل اولیه از آن مطلع شوید. در صورتی که پوسیدگی در مراحل اولیه باشد، امکان درمان وجود دارد.

درمان پوسیدگی ریشه در گیاهان آپارتمانی به شدت بیماری و علت بروز بیماری بستگی دارد. گاهی اوقات با قطع آبیاری و زهکشی مناسب خاک، می توان مشکل را کنترل کرد. اما در موارد شدیدتر، نیاز به کندن ریشه های پوسیده داریم. برای تشخیص زمینه ایجاد مشکل، بهتر است با کارشناس یا گیاه پزشک مشورت کنید.

درمان پوسیدگی ریشه در گیاهان آپارتمانی تا حدودی امکان پذیر است. در این گیاهان وقتی متوجه علائم پوسیدگی ریشه شدید، باید گیاه را از گلدان خارج کرده و ریشه را بررسی کنید. ریشه پوسیده به رنگ قهوه ای و سیاه است. همچنین ریشه پوسیده سفتی اش را از دست داده و نرم و شکننده است. در صورتی که کل ریشه سیاه و نرم شده باشد، امکان درمان وجود ندارد. اما اگر هنوز چند ریشه سفید و سفت می بینید، ممکن است گیاه درمان شود.

ریشه ها را به آرامی زیر آب بگیرید و هرگونه خاکی که به آن چسبیده است را جدا کنید. بعد از آن باید تمام ریشه های آلوده و مرده را هرس کنید. برای این منظور از قیچی تمیز استفاده کنید. مطمئن شوید که هنگام پاکسازی تمامی قسمت های آلوده را جدا کرده اید. اگر قسمتی از ریشه آلوده درون خاک باقی بماند، در آینده امکان گسترش یافتن دارد. برای کاشت مجدد، خاک قبلی را کامل دور بریزید و از خاک تمیز برای پر کردن گلدان استفاده کنید.

بعد از کاشت گیاه در گلدان، باید حتما دو اقدام را انجام دهید. اول اینکه تمام ابزارهای استفاده شده را با محلول استریل کننده تمیز کنید. موضوع بعدی اینکه از آبیاری بیش از حد و کوددهی زیاد گیاه خودداری کنید. کوددهی بیش از حد، باعث شوری خاک شده و سلامت گیاه را به خطر می اندازد.

بیایید مراحل درمان پوسیدگی ریشه گیاهان آپارتمانی را مرور کنیم:

• گیاه را از خاک خارج کنید.
• خاک چسبیده به ریشه را جدا کنید.
• ریشه ها را با دقت بررسی کرده و ریشه های نرم و قهوه ای (ریشه های پوسیده) را با استفاده از قیچی هرس کنید.
• گلدان جدید با زهکشی مناسب انتخاب کنید.
• گلدان را با خاک مناسب پر کنید. (به هیچ وجه خاک گلدان قبلی که ریشه در آن پوسیده بود را به گلدان جدید انتقال ندهید. دقت کنید که خاک زهکشی مناسبی داشته باشد.)
• از قارچ کش استفاده کنید تا از پوسیدگی ریشه در آینده جلوگیری شود. برای این منظور ابتدا قارچ کش را به ریشه گیاه اسپری کنید و سپس گیاه را در گلدان قرار دهید.

راهکارهای درمان پوسیدگی ریشه گیاهان (در باغ و باغچه)

طبیعتا برای درمان پوسیدگی ریشه گیاه باغ ها و مزارع، نمی توانیم ریشه تک تک گیاهان را از خاک خارج کنیم. اگر کل باغ یا بخشی از گیاهان باغ دچار پوسیدگی ریشه شوند، اوضاع کمی پیچیده می شود. در درمان پوسیدگی گیاهان باغ، مورد اولی که باید بررسی کنیم، برنامه آبیاری گیاهان است. در صورتی که بیماری پیشرفت زیادی نکرده باشد، با کاهش آبیاری و استفاده از روش آبیاری قطره ای، می توان از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کرد. همچنین مصرف کود هیومیک اسید که باعث تنظیم PH خاک و کاهش بیماری های قارچی ریشه می شود، برای کنترل پوسیدگی ریشه مفید است.

کشاورزان برای جلوگیری از پوسیدگی حاصل از قارچ و باکتری، از قارچ کش استفاده می کنند. بهترین قارچ کش ها برای پوسیدگی ریشه درختان متالاکسیل، فنزوفن و تریازول ها هستند. همچنین بهترین قارچ کش برای پوسیدگی ریشه فنبوکونازول، آبایوستین و فسفیت ها هستند. در استفاده از قارچ کش برای پوسیدگی ریشه، حتما از کارشناس کشاورزی مشورت بگیرید تا بهترین قارچ کش متناسب با قارچ اطراف ریشه گیاه را به شما معرفی کند.

در صورتی که پوسیدگی پیشرفت زیادی کرده باشد، باید فورا گیاه از خاک خارج شود. این کار باعث می شود که پوسیدگی به بخش های دیگر زمین منتقل نشود؛ در نتیجه می توانید بخشی از مزرعه که هنوز دچار پوسیدگی ریشه نشده است را حفظ کنید. حفاظت از بخش سالم گیاهان، از طریق تغییر برنامه آبیاری، استفاده از قارچ کش ها و تغییر برنامه کوددهی خاک صورت می گیرد.