اوره و سولفات آمونیوم چه تفاوت هایی دارند؟ (مقایسه کاربردی)

سولفات آمونیوم و اوره هر دو در دسته بهترین کودهای ازته قرار می گیرند و نیتروژن که یکی از مهم ترین عناصر مورد نیاز گیاهان است را در اختیار گیاه قرار می دهند. اما این دو کود ازت، تفاوت های اساسی با هم دارند. قبل از مقایسه اوره و سولفات آمونیوم، بیایید کمی به بررسی اهمیت و تاثیر نیتروژن بر گیاهان بپردازیم.

نیتروژن یکی از سه عنصر اساسی مورد نیاز گیاهان است. این عنصر باعث رشد رویشی، گل دهی، میوه دهی، حفظ سلامت گیاه و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی می شود. در صورتی که نیتروژن خاک کاهش پیدا کند، شاهد ریزش برگ ها، زرد شدن برگ، بی کیفیت شدن محصول کشاورزی و رشد ناکافی گیاه خواهیم بود. به همین دلیل با مشاهده علائم مربوطه، باید نیتروژن لازم به خاک اعمال شود.
اوره، سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم جزو کودهای نیتروژنی معدنی هستند که به سرعت توسط گیاهان جذب می شوند و می توانند در طیف گسترده ای از خاک ها استفاده شوند. قبلا در مقاله ای، به مقایسه سولفات آمونیوم و نیترات آمونیوم پرداختیم. در این مطلب قصد داریم سولفات آمونیوم و اوره را با یکدیگر مقایسه کنیم.

اوره چیست؟

اوره یک ترکیب شیمیایی با فرمول CO(NH2)2 است که به طور گسترده در کشاورزی به عنوان کود نیتروژنی استفاده می شود. اوره دارای 46% نیتروژن است که یکی از بالاترین محتوای نیتروژن در میان کودهای شیمیایی است. این ماده به راحتی در آب حل می شود و به سرعت در خاک جذب می شود. کود اوره در کمترین زمان ممکن باعث افزایش سریع رشد گیاهان می شود.

اوره در سه مرحله به فرم قابل جذب توسط گیاه تبدیل می شود. در مرحله اول آنزیم های موجود در خاک، اوره را به آمونیاک تبدیل می کنند. بعد از آن آمونیاک تشکیل شده با آب موجود در خاک واکنش می دهد و آمونیوم تشکیل می شود. در مرحله سوم آمونیوم از طریق فعالیت میکروارگانیسم های خاک به نیترات تبدیل می شود. وقتی رطوبت و دما مناسب باشد، تبدیل اوره به آمونیوم بین 2 تا 4 روز زمان می برد. هرچقدر هوا سردتر باشد این فرایند کندتر اتفاق می افتد.
یکی از مهم ترین معایب اوره، هدر رفت زیاد آن است. فرم ازت اوره به شکل نیترات – NO3 است. نیترات بار منفی دارد و نمی تواند با یون های موجود در خاک که منفی هستند پیوند محکمی برقرار کند. به همین دلیل این کود به راحتی در آبیاری و بارندگی ها آبشویی شده و از دسترس ریشه گیاه خارج می شود. همچنین در گرمای تابستان، آمونیاک از سطح خاک تبخیر شده و از دسترس گیاه خارج می شود. همه این عوامل باعث می شود که کود اوره آنچنان که باید، موثر واقع نشود. به همین دلیل کشاورزان باید چندین بار در فصل کشاورزی اقدام به تهیه کود اوره نمایند که این موضوع هزینه های کشاورزی را افزایش می دهد.
همانطور که گفتیم، اوره در دمای بالا و pH بالا، تاثیرگذاری اش را از دست می دهد. برای جلوگیری از این مشکل بهتر است بعد از کوددهی، زمین آبیاری شود. همچنین بهتر است این کود را به صورت تقسیطی و در چند مرحله مصرف کنید.

سولفات آمونیوم چیست؟

سولفات آمونیوم با فرمول NH4)2SO4) یکی از پراستفاده ترین کودهای ازته است. سولفات آمونیوم در ترکیب خود 21% ازت و 24% گوگرد دارد. این کود به خوبی در آب حل می شود و با توجه به اینکه آهسته رها می شود، به گیاهان منبع پایدار نیتروژن می دهد. فرم ازت این کود به صورت آمونیوم (NH4+) است. همین موضوع باعث اتصال آمونیوم به ذرات خاک شده و سولفات آمونیوم بر اثر اتصال مناسب، کمتر شسته می شود. سولفات آمونیوم نسبت به سایر کودهای نیتروژن دار، تاثیرات منفی کمتری بر خاک می گذارد.
زمان استفاده از سولفات آمونیوم، با توجه به نوع محصول، شرایط خاک و شرایط آب و هوایی تعیین می شود. این کود با اکثر کودها سازگار است و می توان سولفات آمونیوم را در ترکیب با کودهای دیگر استفاده کرد.
گوگرد موجود در آمونیوم سولفات، PH خاک را کاهش می دهد؛ بنابراین این کود برای استفاده در زمین هایی با خاک آهکی و قلیایی مناسب است. گوگرد موجود در آمونیوم سولفات، باعث کاهش هزینه های اصلاح خاک های قلیایی و آهکی می شود.

مقایسه اوره و سولفات آمونیوم

برای اینکه بفهمیم کدام کود مورد نیاز گیاه است، باید شرایط خاک، نوع گیاه و شرایط آب و هوا را مدنظر قرار دهیم. اما در یک بررسی کلی، در این قسمت می خواهیم اوره و سولفات آمونیوم را از چند نظر مقایسه کنیم.

• فرمول شیمیایی اوره CO(NH2)2 بوده و فرمول شیمیایی سولفات آمونیوم (NH4)2SO4 می باشد.
• درصد نیترژن کود اوره 46% است. در صورتی که سولفات آمونیوم 21% نیتروژن دارد.
• سولفات آمونیوم در ترکیب خود 24% گوگرد دارد. این عنصر در رشد و سلامت گیاه تاثیر زیادی دارد. کود اوره در خودش گوگرد ندارد.
• اوره در دسته کودهای سریع رهش قرار دارد. در صورتی که سولفات آمونیوم آهسته رهش است. اثرگذاری اوره خیلی سریع تر از سولفات آمونیوم است؛ بنابراین این کود برای گیاهانی که نیاز به دریافت سریع نیتروژن دارند، مناسب است. البته برای کوددهی با اوره، خاک حتما باید شرایط مساعدی داشته باشد. سولفات آمونیوم جزو کودهای آهسته رهش بوده و به مرور زمان، نیاز نیتروژنی گیاه را تامین می کند. اگر می خواهید در طول فصل نیتروژن گیاه تامین شود، کود سولفات آمونیوم مناسب است.
• آبشویی و تصعید اوره بالاست. اما سولفات آمونیوم آبشویی کمی دارد.
• سولفات آمونیوم برای استفاده در خاک قلیایی و شور مناسب است اما کود اوره برای این خاک ها مناسب نیست. استفاده از کود اوره در خاک شور و قلیایی، خاصیت قلیایی و شوری خاک را افزایش می دهد. کود اوره برای محصولاتی که در خاک اسیدی رشد می کنند، مناسب تر است.
• کود اوره از نظر قیمتی ارزان تر از سولفات آمونیوم است.
• خاک شور منجر به عدم تعادل عناصر غذایی از جمله کمبود گوگرد می شود. سولفات آمونیوم در ترکیب خودش گوگرد دارد و می تواند گوگرد مورد نیاز گیاه را تامین کند.
• اوره حلال پذیری بسیار بالایی دارد؛ حلالیت بالا باعث می شود جذب این کود برای گیاه آسان باشد.
• سولفات آمونیوم برای کوددهی درختان مناطق گرمسیر مناسب تر است. برای مثال تاثیر مثبت سولفات آمونیوم بر درخت خرما شامل رشد ریشه و برگ، افزایش سلامت تنه و بهبود کیفیت محصول می باشد.

به طور کلی، سولفات آمونیوم کود چندکاره ای است که برای انواع محصولات کشاورزی مناسب است. سولفات آمونیوم به دلیل پایداری در تأمین نیتروژن و گوگرد، می تواند PH خاک را تنظیم کند و نیتروژن را به صورت پایدار به گیاه اعمال نماید. استفاده از اوره در زمین هایی که PH بالایی دارند توصیه نمی شود؛ چرا که این کود باعث بالاتر رفتن PH می شود. اوره گزینه بهتری برای محصولاتی است که به افزایش سریع نیتروژن نیاز دارند یا در خاک های اسیدی رشد می کنند.

برخی مواقع بهتر است از ترکیب سولفات آمونیوم و اوره برای کوددهی زمین کشاورزی استفاده شود. مصرف هم زمان این دو کود نه تنها مضرات استفاده جداگانه از این کودها را کاهش می دهد، بلکه بازده جذب نیتروژن را نیز بیش تر می کند.

نحوه مصرف کود اوره و سولفات آمونیوم

کودهای ازته مثل سولفات آمونیوم، اوره، نیترات آمونیوم و…، بر اساس نیاز گیاه اعمال می شوند. اینکه در سال چقدر کود ازته به زمین بدهیم، به سن درختان، نوع گیاه، شرایط آب و هوایی و وضعیت خاک بستگی دارد. برای اینکه بفهمیم چه میزان کود به زمین بدهیم، باید اول نیاز زمین را بفهمیم.
برای تعیین میزان و نوع کود، باید از زمین یا مزرعه تان نمونه خاک برداشته شود و این خاک در آزمایشگاه مورد بررسی قرار بگیرد. بعد از آزمایش، نیاز خاک تشخیص داده می شود و بر همین اساس، نوع کود و تعداد دفعات کوددهی مشخص می گردد.
البته برخی کشاورزان به روش تجربی مزارعشان را کوددهی می کنند. اینکه بدانید چه نوع کودی را در چه شرایطی اعمال کنید، نیاز به تجربه بالایی دارد. معمولا کودهای ازته در سه نوبت در سال به زمین اعمال می شوند. اواخر زمستان، اوایل بهار و مرحله گلدهی یا میوه دهی بهترین زمان ها برای اعمال کود ازته هستند.
دقت داشته باشید که زیاده روی کردن در کوددهی نه تنها به رشد گیاه و محصول کشاورزی کمک نمی کند، بلکه مضرات زیادی برای گیاه دارد. با مصرف زیاد کودهای ازته مثل اوره، گیاه علفی زیادی در زمین رشد می کند. همچنین کوددهی زیاد، گلدهی گیاه را دچار مشکل می کند و باعث توقف رشد ریشه می شود. مهم ترین ضرر کوددهی زیاد، ورود نیترات به آب های زیر زمینی و آلوده کردن آب و زمین می باشد. بنابراین در مصرف هر نوع کود ازته زیاده روی نکنید و با توجه به نیاز زمین، کوددهی را انجام دهید.