دلایل ریزه ماندن میوه ها چیست؟ + راهکارهای اساسی برای درشت شدن میوه
پرورش میوه ای درشت و باکیفیت، از دغدغه های مهم کشاورزان است. یکی از چالش هایی که ممکن است هر کشاورزی با آن مواجه شود، مشکل ریزه ماندن میوه ها می باشد. ریزه ماندن میوه، بازارپسندی آن را کاهش می دهد و طبیعتا باید به فکر راه حل باشیم. در این مطلب عوامل ریز ماندن میوه ها را بررسی کرده و روش های کاربردی برای درشت شدن میوه را توضیح می دهیم. با شناخت این عوامل و پیاده سازی راهکارهای مناسب، می توان به بهبود کیفیت میوه ها کمک کرد.
دلایل ریزه ماندن میوه ها چیست؟
ریزه ماندن میوه ها می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در ادامه به بررسی دلایل اصلی این موضوع می پردازیم:
- انتخاب نادرست ارقام میوه: برخی ارقام میوه به طور طبیعی تمایل به ریزه ماندن دارند. هنگام کاشت نهال، این موضوع را در نظر بگیرید و حتما رقمی را انتخاب کنید که هم اندازه مناسبی داشته باشد و هم برای شرایط محیطی شما مناسب باشد.
- کمبود عناصر غذایی: عناصر غذایی برای رشد صحیح و تشکیل میوه های بزرگ و باکیفیت ضروری هستند. اگر خاک از این عناصر خالی باشد، میوه ها به اندازه کافی رشد نکرده و ریز باقی می مانند. کمبود مواد مغذی ضروری مانند نیتروژن، پتاسیم و فسفر در رشد میوه تاثیرگذار خواهد بود.
- باردهی بیش از حد درخت: اگر درختی باردهی بیش از حد داشته باشد، نمی تواند به تمام میوه ها انرژی و منابع کافی اختصاص دهد. این موضوع باعث ریزه ماندن میوه ها می شود. مدیریت مناسب باردهی و حذف برخی از میوه ها در مراحل اولیه، می تواند به افزایش کیفیت و اندازه میوه های باقی مانده کمک کند.
- عدم گرده افشانی مناسب: گرده افشانی ناقص یا ضعیف باعث می شود تخمک ها به طور کامل بارور نشوند، که این موضوع مستقیماً منجر به تشکیل ناقص میوه ها یا ریزه ماندن آن ها می شود. میوه هایی که از گرده افشانی ضعیف تشکیل می شوند، معمولاً رشد یکنواختی ندارند، تغییر شکل می دهند یا در مراحل اولیه رشد، ریزش می کنند.
- تأثیر آفات و بیماری ها: آفات و بیماری های گیاهی می توانند به ریشه ها و اندام های میوه آسیب برسانند، که این امر باعث می شود میوه ها نتوانند به اندازه طبیعی رشد کنند. بیماری های قارچی و باکتریایی باعث ضعیف شدن درخت شده و توانایی آن در تولید میوه های بزرگ و سالم را می گیرند. شناسایی زودهنگام آفات و بیماری ها و استفاده از روش های کنترلی مناسب می تواند به جلوگیری از ریزه ماندن میوه ها کمک کند.
- شرایط محیطی نامناسب: درختان برای رشد نیاز به شرایط محیطی مساعد دارند. عواملی مثل آبیاری کم، آبیاری بیش از حد، دما و رطوبت نامناسب و…، در کیفیت میوه تاثیر می گذارند. وقتی درخت یا گیاه در شرایط بحرانی قرار می گیرد، انرژی خود را صرف میوه نمی کند. در عوض بر روی ریشه متمرکز می شود تا درخت زنده بماند. بنابراین رشد میوه متوقف می شود.
راهکارهای درشت شدن میوه ها
- انتخاب ارقام مناسب: انتخاب ارقام میوه ای که به طور طبیعی تمایل به تولید میوه های بزرگ تری دارند می تواند تأثیر مثبتی بر اندازه نهایی میوه ها بگذارد. قبل از کاشت نهال میوه، از درشت بودن میوه های آن رقم مطمئن شوید.
- تغذیه مناسب: استفاده از کودهای متعادل و غنی از عناصر غذایی اساسی، باعث رشد بهتر میوه ها می شود. برای این منظور باید بدانیم درخت به چه عناصر غذایی نیاز دارد و بر اساس آن، کوددهی انجام دهیم. برای تشخیص نیازهای درختان، باید آزمایش خاک انجام شود. بر اساس نتایج آزمایش خاک می فهمیم که درخت چه عناصری نیاز دارد و در زمان مناسب، کوددهی انجام می دهیم. برخی کودها مثل کود پتاسیم، در درشت شدن میوه نقش مهمی دارند.
- کنترل باردهی: در صورتی که بار درخت سنگین باشد، درخت به انرژی زیادی برای رشد میوه ها نیاز دارد. نبود انرژی کافی باعث می شود که میوه ها به حد کافی رشد نکنند. حذف برخی از میوه ها در مراحل اولیه رشد میوه، به درخت این امکان را می دهد که انرژی و منابع بیشتری را به میوه های باقی مانده اختصاص دهد. وجود انرژی کافی باعث درشت شدن میوه های باقی مانده می شود.
- کنترل گرده افشانی: یکی از نکات مهم در بهره وری بالای درختان میوه، بهبود گرده افشانی درختان است. راهکارهای زیادی برای افزایش گرده افشانی درختان وجود دارد. مهم ترین راهکار، جذب زنبورها و حشرات گرده افشان می باشد. با کاشت گیاهان گل دار در اطراف باغ و استفاده از کندوی زنبور عسل در باغ، می توان گرده افشانی را بهبود داد. یک روش بسیار مؤثر برای افزایش گرده افشانی در باغ های تجاری، کاشت درختان گرده زا در بین درختان بارده می باشد. این کار به ویژه برای درختانی مانند بادام یا سیب که نیاز به رقم گرده زا دارند موثر است. همچنین گرده افشانی دستی در گلخانه یا باغ های کوچک، با استفاده از قلم مو یا وسایل گرده پاش امکان پذیر است.
- هرس اصولی درختان: هرس درختان میوه، با حذف شاخه های اضافی، پیر یا بیمار، به بهبود ساختار درخت و تمرکز انرژی آن بر رشد میوه ها کمک می کند. اگر شاخه ها بیش از حد یا به طور نامنظم رشد کرده باشند، تعداد زیاد میوه روی شاخه های ضعیف باعث می شود درخت نتواند مواد غذایی کافی به همه آن ها برساند؛ در نتیجه میوه ها ریز، نارس یا بی کیفیت می مانند. هرس اصولی درختان باعث نفوذ بهتر نور و هوا به داخل تاج درخت می شود که رشد میوه را تقویت می کند. با حذف شاخه های بارده ضعیف یا اضافه، درخت منابعش را صرف میوه های باقی مانده می کند و آن ها درشت تر می شوند. این موضوع مخصوصاً در درختان جوان که در صورت بار زیاد، میوه های ریز تولید می کنند اهمیت دارد.
- مدیریت آبیاری: آبیاری منظم و کافی (به ویژه در مراحل حساس رشد میوه ها) اهمیت دارد. بهترین روش برای تامین آب درختان، آبیاری به روش قطره ای می باشد. در این روش آب به تدریج در اختیار درخت قرار گرفته و ریشه های درختان آسیب نمی بینند.
- مدیریت آفات و بیماری ها: کنترل منظم آفات و بیماری ها از طریق استفاده از سموم طبیعی یا شیمیایی و همچنین روش های بیولوژیک، باعث بهبود سلامت درختان و افزایش کیفیت میوه ها می شود.
- تنظیم شرایط محیطی: ایجاد شرایط مناسب برای رشد، شامل دما، رطوبت و نور کافی، می تواند به بهبود کیفیت و اندازه میوه ها کمک کند.
نقش کوددهی اصولی در درشت شدن و رشد مطلوب میوه ها
کوددهی مناسب یکی از عوامل مهم در درشت شدن میوه ها و حفظ کیفیت آن ها می باشد. اگر درخت تغذیه مناسبی نداشته باشد، حتی در صورت گل دهی و باردهی خوب، میوه ها کوچک، سفت یا نارس باقی می مانند. در مرحله درشت شدن میوه، درخت به عناصر خاصی نیاز دارد تا بتواند انرژی کافی برای رشد میوه ها را فراهم کرده و فرایند تقسیم و بزرگ شدن سلول ها را پشتیبانی کند. کمبود عناصر تغذیه ای در این مرحله، مستقیماً منجر به ریز ماندن، پوکی یا کاهش کیفیت میوه می شود.
کودهایی که به درشت شدن میوه کمک می کنند عبارتند از:
- کود پتاسیم (K): این کود تاثیر مهمی در انتقال قندها به میوه و بزرگ شدن سلول های میوه دارد. کود پتاسه باعث افزایش وزن، شیرینی و رنگ بهتر میوه می شود. از جمله کودهای پتاسه می توان به سولفات پتاسیم، نیترات پتاسیم و کودهای NPK با پتاس بالا (مانند 12-12-36) اشاره کرد.
- کود کلسیم (Ca): کود کلسیم استحکام دیواره سلولی را افزایش می دهد. این کود باعث کاهش پوسیدگی و افزایش کیفیت میوه ها می شود. کودهای کلسیم ترجیحا باید به صورت محلول پاشی استفاده شوند؛ زیرا جذب ریشه ای آن ها محدود است.
- کود بور (B): عنصر بور به انتقال بهتر قند و تشکیل میوه کمک می کند. این عنصر نقش کلیدی در بهبود رشد سلولی دارد.
- کود منیزیم (Mg): منیزیم در تولید کلروفیل و فتوسنتز مؤثر است و به رشد عمومی درخت و میوه کمک می کند.
- اسیدهای آمینه یا کودهای حاوی هورمون های رشد طبیعی: این مواد به تقسیم سلولی و رشد سریع تر میوه ها کمک می کنند.
کودهای پرریسک در مرحله رشد میوه
هر ماده ای نقش خاصی در رشد گیاهان و درختان دارد. اما باید در کوددهی، زمان موثر و تاثیرگذاری هر کود را بدانید. کود ازته یکی از مواردی است که باید در مصرف آن احتیاط شود. کود ازته چیست؟ کودهای ازته مانند سولفات آمونیوم، اوره و نیترات آمونیوم، با تامین نیتروژن مورد نیاز گیاهان به رشد برگی و شاخه ای گیاه کمک می کنند. از این کودها با هدف کلفت شدن تنه درخت، افزایش شاخه ها و برگ ها و حفظ سبزی گیاه استفاده می شود. کودهای حاوی نیتروژن بهتر است در مراحل اولیه رشد درخت استفاده شوند و مصرف آن ها در مرحله درشت شدن میوه متوقف شود.
مصرف زیاد نیتروژن در زمان رشد میوه، باعث رشد زیاد برگ و شاخه شده و رشد میوه را متوقف می کند. از آنجایی که انرژی درخت صرف رشد برگ و شاخه می شود، میوه ها کوچک، بی مزه و دیررس می مانند. یکی دیگر از کودهایی که در مرحله درشت شدن میوه به آن نیازی نیست، فسفر می باشد. مصرف بیش از حد فسفر در مرحله رشد میوه جذب سایر عناصر را مختل می کند.
زمان بندی مناسب کوددهی برای درشت شدن میوه
- قبل از گلدهی: تأمین نیتروژن، فسفر و مقدار کمی پتاسیم.
- بعد از تشکیل میوه: تمرکز روی پتاسیم، کلسیم و بور برای درشت شدن.
- دوره رسیدن میوه: کود پتاس بالا و عناصر ریزمغذی برای بهبود رنگ، طعم و افزایش وزن میوه.
