چرا خیار ها کوچک، پیچ خورده یا بد شکل می شوند؟ + راهکار اصلاح

خیار یکی از سبزیجات محبوب و پرکاربرد در سبد غذایی افراد می باشد. این محصول با توجه به طعم تازه و ترد بودن، در انواع سالادها، ترشیجات و یا به شکل خیارشور به مصرف می رسد. تولید خیار با کیفیت و متعادل، باعث می شود تا کشاورزان محصول خود را بدون نگرانی و با قیمت مناسب به فروش برسانند. اما گاهی می بینیم که محصول تولید شده پیچ خورده، کوچک مانده و یا بد شکل است. در این مطلب به بررسی دلایل کوچک ماندن، پیچ خوردن و بد شکل بودن خیار می پردازیم. همچنین راهکار پیشگیری از این مشکل را توضیح می دهیم. با ما همراه باشید.

پیچ خوردن و بد شکل شدن خیار، باعث کاهش بازارپسندی محصول می شود!

بد شکلی و دفرمه شدن خیار، باعث کاهش بازارپسندی این محصول می شود. با توجه به اینکه خریداران ترجیح می دهند خیار کشیده و خوش فرم تهیه کنند، معمولا محصولی که دفرمه، کوچک و بدشکل است، خریداری نمی شود و کشاورز دچار ضرر می گردد.
تصور کنید که کشاورز از شروع فصل کاشت تا برداشت محصول، چه مقدار زمان و زحمت صرف کرده است! پس چه بهتر که با رعایت نکات کاشت و داشت خیار، محصولی با کیفیت، خوش فرم و بازار پسند تولید شود.

دلایل اصلی کوچک ماندن خیار کدامند؟

یکی از شایع ترین مشکلات در کشت خیار، کوچک ماندن میوه هاست. کوچک ماندن خیار نشان دهنده یک «اختلال تغذیه ای» یا «فشار محیطی» می باشد که مانع رشد طبیعی گیاه شده است. مهم ترین دلایل کوچک ماندن میوه خیار عبارتند از:

• تغذیه ناکافی گیاه: تغذیه ناکافی می تواند جلوی رشد مطلوب خیار را بگیرد. کمبود عناصری مثل پتاسیم و فسفر، در کوچک ماندن میوه خیار نقش دارد.
• تنش آبی: قطع یا کاهش ناگهانی آب رسانی در دوره میوه دهی، باعث عدم رشد مطلوب میوه می شود.
• بالا بودن یا پایین بودن دما در دوره رشد: افزایش یا کاهش ناگهانی و زیاد دما در دوره رشد، باعث عدم رشد میوه می شود.
• گرده افشانی ناقص: در خیارهایی که در فضای باز کشت می شوند، باید گرده افشانی انجام گردد تا شاهد تشکیل میوه باشیم. گرده افشانی ناقص باعث عدم رشد میوه یا ریزش گل خیار می گردد.

دلایل پیچ خوردن یا بد شکل شدن خیار چیست؟

خیارهایی که به جای حالت صاف، شکلی پیچ خورده و کج پیدا می کنند، معمولاً دچار یکی از مشکلات زیر هستند:

• آبیاری غلط: کم آبی یا آبیاری نامنظم، باعث ایجاد شوک و ناهماهنگی در رشد میوه می شود. در نتیجه خیارها کوچک باقی می مانند، پوست آن ها سفت یا ترک خورده می شود و یا خیارها بد شکل و دفرمه رشد می کنند. سیستم آبیاری قطره ای می تواند یکی از بهترین راهکارهای پیشگیری از خیار بد شکل باشد.
• استرس گیاه در زمان گلدهی و تشکیل میوه: در زمان گلدهی و تشکیل میوه، هر نوع استرس محیطی می تواند به میوه خیار آسیب بزند. کمبود نور، گرمای شدید، رطوبت خیلی زیاد یا خیلی کم، طوفان شدید و عوامل مشابه، همگی می توانند باعث تغییر شکل طبیعی میوه شوند. بهترین روش برای کنترل نوسانات رطوبتی، پاشیدن مالچ در پای بوته ها می باشد.
• آفات و بیماری های گیاهی: حشرات (مثل شته، مگس سفید، کنه، تریپس) با تغذیه از شیره گیاهی باعث تغییر شکل و دفرمه شدن خیار می شوند. ویروس موزاییک و بیماری زردی ستاره ای نیز اغلب باعث کوچک ماندن خیار و دفرمه شدن میوه ها می شوند. پیشگیری و کنترل به موقع آفات و بیماری ها با استفاده از سموم مجاز و بیولوژیک تأثیر چشمگیری در کاهش بد شکلی میوه ها دارد. در مراحل اول بعد از بروز آفات، کشاورزان از روغن چریش یا صابون های حشره کش برای کنترل بیماری استفاده می کنند. در صورتی که این موارد جلوی آفات را نگیرند، باید با مشورت کارشناس کشاورزی، سموم محافظت شده مصرف گردد.
• عدم دریافت عناصر مغذی: در صورتی که گیاه خیار عناصر غذایی مورد نیازش را دریافت نکند، میوه به خوبی رشد نکرده و بهره وری کاهش می یابد. کوددهی باید به میزان کافی باشد؛ کوددهی کم یا کوددهی بیش از حد، هر دو از رایج ترین اشتباهات در کوددهی هستند.
• نقص در گرده افشانی طبیعی: یکی از اصلی ترین دلایل دفرمه شدن خیار و حتی کم بار بودن خیار، گرده افشانی ناکافی است. نبود حشرات کافی مانند زنبور عسل در اطراف گیاهان، ناکافی بودن گرده ها و شرایط آب و هوایی و دمایی نامساعد، می توانند باعث نقص در گرده افشانی طبیعی شوند. برای رفع نقص در گرده افشانی طبیعی، به این عوامل توجه کنید: تأمین گرده افشان ها (زنبورها و سایر حشرات)، گرده افشانی دستی، انتخاب و کشت ارقام مقاوم، استفاده از مواد مغذی مناسب و زمان بندی کشت بهینه.

نقش کوددهی در کیفیت و شکل ظاهری خیار

یکی از دلایل رایج بد شکل بودن خیار، کمبود عناصر ضروری گیاه است. کمبود عناصر غذایی همچون کلسیم، پتاسیم، ازت و ریزمغذی هایی مثل بور و روی، بر دفرمه شدن و کوتاه ماندن میوه خیار تاثیر می گذارد. البته این عناصر غذایی باید به میزان نیاز در اختیار گیاه قرار بگیرند. مصرف بی رویه این کودها باعث مسمومیت گیاه شده و اثرات منفی خواهد داشت. برای تشخیص میزان کمبود خاک و تعیین برنامه کوددهی به خیار، باید در ابتدای فصل رشد (ترجیحا قبل از کاشت خیار) آزمایش خاک انجام دهید.

بیایید کودهای موثر در رشد ایده آل میوه خیار را بررسی کنیم:

• کود NPK: کود NPK حاوی سه عنصر نیتروژن، پتاسیم و فسفر است. این عناصر، پرمصرف ترین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان و درختان هستند.
• ازت: کودهای ازته (نیتروژنه) برای رشد مطلوب گیاه و میوه اهمیت دارند. کمبود نیتروژن باعث کوتاه و لاغر شدن میوه و همچنین زرد شدن برگ خیار و زرد شدن میوه می شود. البته بهتر است مصرف نیتروژن را به مراحل اولیه رشد گیاه موکول کنید و با شروع فصل گلدهی، مصرف آن را کاهش دهید. نتیجه می گیریم که تامین نیتروژن برای رشد خیار ضروری است، اما ترجیحا نیتروژن را در مراحل قبل از میوه دهی تامین می کنیم. در صورت استفاده بیش از حد از کودهای ازته در مرحله میوه دهی، میوه ها ریز و بی کیفیت می شوند.
• پتاسیم: پتاسیم مهم ترین عنصر در کیفیت میوه می باشد. با شروع گلدهی و میوه دهی، باید کوددهی با پتاسیم را آغاز کنید. در صورتی که پتاسیم در حد نیاز تامین نباشد، میوه ها چاق و کوتاه می شوند و خیار حالت چماقی پیدا می کند.
• کلسیم: کمبود کلسیم در خیار، باعث زرد شدن قسمت انتهای میوه و لک دار شدن میوه می شود. خیاری که با کمبود کلسیم درگیر بوده است، حالت دوکی شکل به خود می گیرد.
• ریزمغذی: کمبود عناصر ریزمغذی (مخصوصا روی، بور و آهن) باعث بد شکل شدن میوه و رشد غیر یکنواخت آن می شود. خیاری که پوست چوب پنبه ای دارد یا دارای پیچ خوردگی یا شکاف است، نیازمند کودهای ریزمغذی است.

راهکارهای اصلاح: چگونه خیارهای سالم و خوش فرم پرورش دهیم؟

بد شکل شدن خیارها نتیجه مجموعه ای از عوامل محیطی، عوامل تغذیه ای، آبیاری، آفات و بیماری هاست. با بررسی دقیق دلایل، تنظیم یک برنامه منظم کودی و آبیاری و کنترل شرایط محیطی، می توان به راحتی این مشکل را مدیریت کرد.

برای پیشگیری از بد شکل شدن یا پیچ خوردن خیار می توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• تأمین آب کافی: مطمئن شوید که خیارها به طور منظم و کافی آبیاری می شوند. استفاده از سیستم های آبیاری قطره ای می تواند مفید باشد.
• تغذیه مناسب: استفاده از کودهای مناسب و متعادل می تواند به رشد بهتر و شکل گیری سالم خیارها کمک کند.
• کنترل شرایط محیطی: سعی کنید شرایط دما و نور را برای خیارها بهینه کنید. گیاه خیار باید در مکان آفتابی و با دمای مناسب کاشته شود.
• مراقبت از آفات: پیگیری و کنترل آفات و بیماری ها می تواند به جلوگیری از بدشکلی و پیچ خوردگی خیار کمک کند.
• استفاده از بذرهای مقاوم: انتخاب بذرهای مقاوم به بیماری ها و آفات می تواند در حفظ سلامت گیاه مؤثر باشد.
• تنظیم فاصله کاشت: رعایت فاصله مناسب بین بوته ها به گیاهان اجازه می دهد تا به خوبی رشد کنند و از تنش های ناشی از تراکم جلوگیری می کند.