علائم و نشانه های بوته میری گیاهان+ روش های پیشگیری از این بیماری
بوته میری گیاهان (مرگ ماهیچه ای) یکی از مشکلات رایج و جدی در کشاورزی و باغبانی است. این بیماری، همه ساله خسارت های جبران ناپذیری به باغداران وارد می کند. بیماری بوته میری باعث پوسیدگى بذر، ساقه و ریشه گیاه شده و در نهایت منجر به مرگ گیاه می شود.
در این مطلب درباره عوامل بروز بوته میری در گیاهان توضیح می دهیم. همچنین روش های موثر برای پیشگیری و مدیریت مرگ ماهیچه ای گیاهان را بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.
معرفی بیماری بوته میری گیاهان
بوته میری، یکی از بیماری های قارچی گیاهی است که بیش تر بر روی گیاهان جالیزی مثل خیار، گوجه فرنگی، هندوانه، کدو و خربزه تأثیر می گذارد. عوامل مختلفی بر بروز این پدیده تاثیرگذارند که از مهم ترین آن ها می توان به قارچ ها، دمای نامناسب و رطوبت زیاد خاک اشاره کرد. عوامل موثر در بوته میری باعث می شوند که گیاه ساقه و برگ های خود را از دست داده و در نهایت از بین برود.
بیماری بوته میری باعث پوسیدگى بذر، ساقه و ریشه گیاه شده و در نهایت منجر به مرگ گیاه می شود. این بیماری در گیاهان جوان اتفاق می افتد؛ زیرا بافت گیاهچه در این گیاهان استحکام زیادی ندارد و برای نفوذ قارچ مناسب است.
در مناطق مختلف کشور، اسامی بومی بر روی این بیماری گذاشته شده است که از معروف ترین آن ها می توان به سبز خشک، داغ زدگی، آب زدگی، مرگ گیاهچه و مرگ ماهیچه اشاره کرد. بوته میری خسارات اقتصادی قابل توجهی به کشاورزان وارد می کند؛ طوری که در بسیاری از موارد، کشاورزان از برداشت چین دوم و سوم محصولات خود صرف نظر می کنند. آگاهی از علائم و عوامل بروز بوته میری، به کشاورزان کمک می کند تا با تصمیم گیری های مناسب، از خسارت های ناشی از این بیماری جلوگیری کنند.
علائم بروز بوته میری در گیاهان
بیماری بوته میری در دو مرحله مختلف از رشد گیاه ظاهر می شود. هر یک از این مراحل، نشانه های خاص خود را دارند.
- قبل از جوانه زنی:
در صورتی که بذر گیاه در خاک آلوده کاشته شود، ممکن است قبل از جوانه زنی دچار پوسیدگی شود. در برخی موارد، بذرها جوانه می زنند، اما گیاهچه ها پیش از خروج از خاک می پوسند و نمی توانند به نشا تبدیل شوند. بنابراین، یکی از علائم بارز بیماری بوته میری، پوسیدگی و عدم سبز شدن بذرهای کاشته شده است.
- بعد از جوانه زنی:
پس از اینکه نشا از خاک بیرون آمد، بیماری می تواند به شدت وخیم تر شود. در این مرحله، قارچ های بیماری زا به پوسیدگی طوقه و بافت های نزدیک سطح خاک حمله می کنند. بافت های آسیب دیده ابتدا نرم و مرطوب می شوند و تغییر رنگ می دهند. در نهایت، بخشی از ساقه در نزدیکی خاک نازک شده و به رنگ قهوه ای تیره تا سیاه در می آید. این پوسیدگی در قسمت های پایینی ساقه مانع از انتقال صحیح مواد غذایی از ریشه به قسمت های بالایی گیاه می شود و به این ترتیب سرعت رشد گیاه کاهش می یابد. در نهایت، برگ ها و قسمت های هوایی گیاه پژمرده می شوند. با نازک شدن و پوسیدگی ساقه، توان تحمل وزن اندام های هوایی گیاهچه از بین می رود و در نتیجه گیاه به زمین می افتد و دچار پوسیدگی می شود. اگر بیماری کنترل نشود، گیاه در حالی که هنوز به نظر سبز و سرحال می رسد، به طور کامل از بین خواهد رفت.
این علائم به روشنی نشان دهنده تأثیرات منفی بیماری بوته میری بر روی گیاهان است و شناخت آنها می تواند به کشاورزان کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسبی اتخاذ کنند.
از مهم ترین علائم و نشانه های بوته میری می توان به این موارد اشاره کرد:
- فرورفتگی نسج گیاه: بارزترین نشانه بیماری، فرورفتگی بافت گیاه در محل حمله قارچ است. در این مرحله، ناحیه آسیب دیده نرم و نمدی می شود و گیاه به تدریج از بین می رود.
- پوسیدگی بذر: بذرها قبل از جوانه زنی ممکن است پوسیده شوند و از بین بروند. حتی اگر بذر جوانه بزند، ممکن است گیاهچه قبل از خروج از خاک دچار پوسیدگی شود.
- لکه های آبکی: بر روی میوه هایی که در سطح خاک مرطوب قرار دارند، لکه های کوچک گرد و آبکی به رنگ سبز تیره ظاهر می شود که به تدریج بزرگ تر و قهوه ای می شود.
- پوسیدگی طوقه: گیاه از قسمت طوقه دچار پوسیدگی می شود و در نهایت بوته خم شده و از بین می رود. این پوسیدگی معمولاً بدون علائم زردی و پژمردگی ظاهری، به سرعت اتفاق می افتد.
- خم شدن برگ ها: برگ های اولیه (لپه ها) به رنگ خاکستری مایل به قهوه ای در می آیند و خم می شوند، که نشان دهنده شروع پوسیدگی است.
- تغییر رنگ ریشه: ممکن است ریشه ها تغییر رنگ بدهند و دچار آسیب شوند. این موضوع باعث اختلال در جذب مواد غذایی و آب می شود.
- وجود لکه های کرک مانند: در برخی موارد، روی گیاه لکه های سفید رنگ و کرک مانند مشاهده می شود که ناشی از فعالیت قارچ هاست.
دلایل بروز بیماری بوته میری در گیاهان
بیماری بوته میری عمدتاً به دلیل وجود قارچ ها و باکتری های مضر در خاک ایجاد می شود. این عوامل در شرایط رطوبت بالا و زهکشی نامناسب، به سرعت گسترش می یابند و به ریشه و بافت های گیاه حمله می کنند. در نهایت گیاه دچار پوسیدگی و مرگ می شود. دمای نامناسب و کاشت متراکم نیز می توانند به تشدید این بیماری کمک کنند.
از جمله مهم ترین قارچ های عامل بوته میری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- Pythium species – قارچ پیتیوم
- Phytophthora species – قارچ فیتوفترا
- Fusarium – قارچ فوزاریوم
- Rhizoctonia – قارچ ریزوکتونیا
- Acremonium species – قارچ آکرومونیوم
- Rhizoctonia solani – قارچ ریزوکتونیا سالانی
این قارچ ها به راحتی در خاک و بر روی ابزار آلوده مانند گلدان ها و ابزار کشاورزی زنده می مانند. شرایطی که باعث گسترش بیماری می شود شامل کاشت بذرهای پیر در خاک سرد و مرطوب، آبیاری با آب سرد، زهکشی ضعیف خاک، رطوبت بالا، عمق کاشت زیاد و تهویه نامناسب است.
گیاهان جوان به شدت مستعد ابتلا به این بیماری هستند. اما گیاهان مسن تر به خاطر ساقه ضخیم تر و سیستم ریشه قوی تر، کمتر دچار بوته میری می شوند. برای کنترل این بیماری، از جابجایی ابزار و وسایل آلوده در گلخانه یا زمین خودداری کنید. شرایط بهینه برای رشد قارچ ها، دمای 28 تا 32 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بالا است. در این شرایط قارچ ها به سرعت تکثیر می شوند و به گیاهان آسیب می زنند.
روش های پیشگیری و مدیریت مرگ گیاهچه
برای پیشگیری و مدیریت بیماری بوته میری گیاهان رعایت چندین اصل و روش ضروری است:
- بهبود ساختار خاک: استفاده از کودهای آلی و حیوانی به بهبود کیفیت خاک کمک می کند. حتماً قبل از مصرف، کود دامی را به طور کامل بپوسانید تا از ورود آلودگی به زمین جلوگیری شود.
- زهکشی مناسب: آماده سازی بسترهای بلند به منظور زهکشی و تهویه بهتر خاک، باعث کاهش رطوبت و جلوگیری از تجمع آب اضافی در خاک می شود.
- ضدعفونی خاک و بستر نشا: برای از بین بردن عوامل بیماری زا در خاک قبل از کشت می توان اط مواد ضدعفونی کننده استفاده کرد.
- ضدعفونی بذرها: قبل از کاشت، بذرها را با محلول های ضدقارچ تیمار کنید تا از آلودگی جلوگیری شود.
- کاشت در عمق مناسب: بذرها را در عمق مناسب بکارید و فواصل کاشت را رعایت کنید تا تهویه و گردش هوا به درستی انجام شود.
- کنترل رطوبت: مدیریت بهینه آبیاری و جلوگیری از رطوبت بیش از حد در خاک، به کاهش احتمال بروز بیماری کمک می کند. از آبیاری طولانی مدت خودداری کنید و تعداد دفعات آبیاری را افزایش دهید.
- کنترل دمای گلخانه: دما و رطوبت بالا شرایط مناسبی برای رشد قارچ ها فراهم می کند. بنابراین، تنظیم دما و تهویه مناسب گلخانه ضروری است.
- انتخاب بذر مقاوم: استفاده از بذرهای با کیفیت و ارقام مقاوم به بیماری بوته میری، یکی از مؤثرترین روش ها برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری است.
- حذف بوته های آلوده و کنترل شیمیایی: در صورت شناسایی بوته های آلوده، آنها را حذف کنید و محل را با سم قارچ کش ضدعفونی کنید. در صورت نیاز می توان از قارچ کش های مناسب مانند ریدومیل، رورال تی اس و مانکوزب استفاده کرد. مصرف این سموم باید بر اساس توصیه های کارشناسان کشاورزی انجام شود.
- استفاده از سیستم های آبیاری هوشمند: این سیستم ها با نظارت دقیق بر میزان رطوبت خاک، آبیاری را به طور خودکار و بهینه تنظیم می کنند.
- ضدعفونی ابزار: وسایل و ابزار باغبانی می توانند هاگ های قارچ ها را جابجا کنند، بنابراین قبل از کاشت، این ابزارها را استریل کنید.
با رعایت این نکات و اقدامات پیشگیرانه، می توان احتمال بروز بیماری بوته میری را به حداقل رساند و به بهبود سلامت گیاهان کمک کرد. مدیریت صحیح و پیشگیری از بیماری نه تنها کیفیت محصول را افزایش می دهد، بلکه هزینه های مراقبت و سم پاشی را نیز کاهش می دهد.
