بیماری بادزدگی سیب زمینی چیست؟ چطور با این بیماری مبارزه کنیم؟

بیماری بادزدگی سیب زمینی یکی از تهدیدات جدی برای کشاورزان و تولیدکنندگان این محصول است. این بیماری که در دسته بیماری های قارچی قرار می گیرد، به سرعت به مزارع سیب زمینی آسیب زده و باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول می شود.
در این مطلب به بررسی علائم بیماری بادزدگی پرداخته و روش های پیشگیری و درمان آن را بررسی خواهیم کرد. با شناخت بهتر این بیماری و راهکارهای مقابله با آن، کشاورزان می توانند سلامت مزارع خود را حفظ کرده و از خسارات مالی جلوگیری نمایند.

معرفی بیماری بادزدگی گیاهان

بیماری بادزدگی یکی از آسیب زننده ترین بیماری ها در گیاه سیب زمینی و سایر گیاهان است. در بادزدگی، تمام قسمت های هوایی گیاه (شامل برگ ها، ساقه و شاخه ها) از بین می روند و محصول گیاه نیز خسارت می بیند.
عامل بیماری بادزدگی سیب زمینی یک نوع قارچ به نام Phytophthora infestans است. قارچ به وسیله باران، باد، انسان یا حیوانات، به مزرعه منتقل می شود. این قارچ درون سلول های گیاه رشد می کند و با استفاده از اندام هایی که به داخل سلول ها می فرستد، مواد غذایی لازم را جذب می کند. سپس، ساختارهایی به نام اسپورانژیوفور از برگ ها خارج می شوند. این اسپورانژیوم ها می توانند توسط باد یا قطرات باران پخش شوند و به گیاهان دیگر آسیب برسانند.

شرایط ایده آل برای تکثیر قارچ Phytophthora infestans، گرما و رطوبت است. در آب و هوای گرم این قارچ به سرعت تکثیر شده و گیاهان بیش تری را تحت تاثیر قرار می دهد. در صورتی که شرایط محیطی برای انتشار قارچ فراهم باشد، ظرف کمتر از 2 هفته، تمام مزرعه درگیر می شود. تراکم گیاهی زیاد، کشت نادرست و مدیریت نامناسب مزرعه از جمله این شرایط هستند.

علائم اولیه بروز این بیماری، شامل لکه های آبی و سیاه روی برگ ها، پوسیدگی ساقه، میوه و برگ ها است. سرعت رشد این بیماری زیاد است. وقتی شرایط فراهم باشد، بیماری طی ده روز، تمام مزرعه را آلوده می کند. بیماری بادزدگی مخصوص گیاه سیب زمینی نیست و گیاهانی همچون گوجه فرنگی، فلفل، گل کلم، کرم بروکلی، سبزیجات، کلم برگ، چغندر و… در برابر این قارچ آسیب پذیر هستند.

علائم بیماری بادزدگی سیب زمینی

بیماری بادزدگی سیب زمینی می تواند تأثیرات جدی بر کیفیت و عملکرد این محصول بگذارد. شناسایی زودهنگام علائم این بیماری بسیار مهم است. علائم بادزدگی ابتدا بر روی برگ ها نمایان می شود. این بیماری روی سطح بالایی برگ زخم های نامنظم، قهوه ای رنگ و آب سوخته ایجاد می کند. در صورت بالاتر رفتن رطوبت، سطح زیری برگ کرکی و سفید می شود. با توسعه آلودگی، زخم تیره تر شده و بافت برگ از هم می پاشد.

نشانه این بیماری بر روی ساقه، به شکل زخم قهوه ای و آب سوخته است. تیره شدن ساقه از نوک ساقه شروع شده و به مرور کل بوته خشک می شود. ساقه های آلوده به راحتی از قسمتی که زخم شده اند، می شکنند.

علائم بادزدگی سیب زمینی در غده های سیب زمینی هم نمایان می شود. وقتی گیاه آلوده می شود، درون غده ها لکه های سیاه یا قهوه ای به وجود می آید. همچنین بر روی سطح سیب زمینی لکه های کم عمقی به چشم می خورد. به مرور زمان غده می پوسد. پس از برداشت سیب زمینی، ممکن است محصولات بوی زننده و متعفنی ایجاد کنند.

شناسایی سریع علائم بیماری بادزدگی سیب زمینی، به کشاورزان کمک می کند تا اقدامات لازم را برای کنترل و مدیریت بیماری انجام دهند. حفظ کیفیت و سلامت غده ها از اهمیت بالایی برخوردار است و باید به طور جدی به این علائم توجه شود.

عوامل محیطی مؤثر بر بروز بادزدگی در سیب زمینی

بیماری بادزدگی سیب زمینی تحت تأثیر مجموعه ای از عوامل محیطی قرار دارد که می توانند به گسترش و شدت این بیماری کمک کنند. در ادامه به بررسی این عوامل می پردازیم:

• رطوبت خاک: خاک های مرطوب و بارانی شرایط ایده آلی برای رشد و تکثیر باکتری های عامل بادزدگی فراهم می کنند. رطوبت بالا باعث نفوذ آسان تر باکتری ها به گیاه سیب زمینی می شود.
• دمای بالا: دماهای بالای 25 درجه سانتی گراد باعث تسریع در فعالیت باکتری ها و بروز بیماری می شود. در دماهای مناسب، باکتری ها به سرعت تکثیر می شوند و بیماری گسترش می یابد.
• بارندگی و رطوبت زیاد هوا: بارش های مکرر و رطوبت بالای هوا می توانند باعث گسترش سریع بیماری شوند. این شرایط به ویژه در فصول مرطوب و گرم بیشتر مشهود است.
• کوددهی زیاد: خاک هایی که بیش از حد کوددهی می شوند و کود آلی بسیار زیادی دارند، بیش تر در معرض بیماری های قارچی قرار می گیرند.
• تهویه نامناسب: مناطقی با تهویه ضعیف و رطوبت بالا، محیط مساعدی برای رشد باکتری ها ایجاد می کنند.
• عدم چرخش: کشت مکرر سیب زمینی در یک زمین، منجر به تجمع باکتری ها و افزایش احتمال بروز بیماری می شود. چرخش زراعی مناسب می تواند به کاهش این خطر کمک کند.

روش های پیشگیری از بیماری بادزدگی سیب زمینی

روش های پیشگیری از بیماری بادزدگی سیب زمینی عبارتند از:

• چرخش زراعی: تغییر کشت سیب زمینی با سایر گیاهان می تواند به کاهش تجمع باکتری ها در خاک کمک کند.
• انتخاب بذر سالم: خرید بذر سالم از فروشگاه های معتبر از راه های پیشگیری از بیماری ها است.
• آبیاری مناسب: آبیاری کنترل شده به حفظ رطوبت خاک کمک کرده و از بروز شرایط ایده آل برای باکتری ها جلوگیری می کند. بهترین روش برای آبیاری کنترل شده، آبیاری قطره ای می باشد.
• فاصله گذاری گیاهان: ایجاد فاصله مناسب بین گیاهان به بهبود تهویه کمک کرده و از ایجاد رطوبت زیاد در بین گیاهان جلوگیری می کند.
• مدیریت علف های هرز: علف های هرز محل مناسبی برای تجمع باکتری ها هستند. بنابراین، کنترل و حذف علف های هرز از مزارع اهمیت دارد.
• رعایت های بهداشتی: پس از استفاده از ابزار و تجهیزات کشاورزی، آن ها را به خوبی تمیز کنید تا از انتقال بیماری جلوگیری شود. پس از برداشت محصول، زمین را به طور کامل تخلیه کنید تا از انباشته شدن گیاهان آلوده جلوگیری شود. زباله های گیاهی را از زمین خارج کرده و به روش مناسبی بسوزانید.
• بررسی مداوم: نظارت مداوم گیاهان و بررسی علائم بیماری، به کشاورزان این امکان را می دهد که در صورت مشاهده علائم، اقدامات فوری انجام دهند.
• ضدعفونی کردن غده ها قبل از کاشت: با استفاده از ضدعفونی کننده ها و محلول های ضدقارچ، می توانید احتمال انتقال بیماری را به شدت کاهش دهید.

این اقدامات نه تنها به حفظ کیفیت و عملکرد محصول کمک می کند، بلکه به بهبود سلامت خاک و محیط کشاورزی نیز می انجامد.

مبارزه با بیماری بادزدگی

مبارزه با بیماری بادزدگی سیب زمینی نیازمند استفاده از روش های مؤثر و عملی است که به کاهش شدت بیماری و حفظ کیفیت محصول کمک کند. در ادامه به بررسی این راهکارها می پردازیم:

• نظارت منظم: بررسی مداوم مزارع به منظور شناسایی علائم اولیه بیماری بسیار مهم است. هر گونه تغییر در ظاهر غده ها یا برگ ها باید به سرعت مورد توجه قرار گیرد.
• انتخاب سموم مؤثر: استفاده از سموم ضد باکتریایی و آفت کش های مناسب می تواند به کنترل بیماری کمک کند. حتماً از سموم تأیید شده و با دستورالعمل های صحیح استفاده کنید. محصولات ضد عفونی کننده ای که حاوی ترکیباتی مثل مانکوزبوتین (Mancozeb) و کوپر هیدروکسید (Copper Hydroxide) هستند، در درمان بادزدگی گیاهان موثرند. برای یافتن بهترین ترکیب، بهتر است از کشاورزان محلی مشاوره بگیرید. قطعا آنها با توجه به تجربه های قبلی، ترکیب های شیمیایی موثر در منطقه شما را می شناسند. در صورت عدم اطمینان، بهتر است با متخصصان کشاورزی مشورت کنید تا بهترین سموم و دوز مناسب را برای شرایط خاص خود انتخاب کنید.
• جمع آوری و دور انداختن گیاهان آسیب دیده: در صورت مشاهده علائم بیماری، گیاهان آلوده باید به سرعت حذف و از مزرعه خارج شوند تا از گسترش بیماری جلوگیری شود.
• مدیریت رطوبت و آبیاری: تنظیم آبیاری به گونه ای که خاک همیشه مرطوب نباشد، می تواند به کاهش رطوبت و جلوگیری از بروز بیماری کمک کند. برای کنترل رطوبت، در فصل کشت و در مراحل اولیه رشد، از آبیاری سنگین پرهیز کنید. همچنین آبیاری در گرمای اوایل تیر (یا اواخر خرداد) نیز توصیه نمی شود.
• تغذیه اصولی: گیاهان برای رشد به مواد غذایی مختلفی نیاز دارند؛ اما کوددهی باید به مقدار کافی باشد و از کوددهی بیش از حد جلوگیری گردد. مصرف بیش از حد کودهای ازته، گیاهان را در برابر بیماری ها حساس می کند. کودهای ازته رشد رویشی گیاه را افزایش می دهند و باعث جلوگیری از تبخیر رطوبت می شوند. بنابراین استفاده مفرط از این کود، می تواند به فعالیت قارچ ها و بیماری ها کمک کند. با توجه به مزیت های زیاد کودهای ازته از جمله کود سولفات آمونیوم، توصیه می شود که کوددهی در حد استاندارد انجام شود تا تاثیر عکس نگیرید. برای افزایش مقاومت گیاه می توان از کودهای حاوی کلسیم، پتاسیم و کودهای ریزمغذی استفاده کرد. کود کلسیم باعث ایجاد مقاومت در ساختار سلولی غده های سیب زمینی شده و کود پتاسیم برای ایجاد مقاومت در پوسته سیب زمینی مفید است.