چگونه پنجه زنی برنج را افزایش دهیم؟ نکات کلیدی برای کشاورزان

پنجه زنی برنج یکی از مهم ترین مراحل رشد این گیاه است که ارتباط مستقیمی با افزایش عملکرد و کیفیت محصول دارد. هرچقدر پنجه بیشتری در بوته برنج تشکیل شود، تعداد خوشه ها بیشتر خواهد بود و در نتیجه برداشت بالاتری نصیب کشاورز می شود. در این مطلب عوامل مهمی که بر پنجه زنی برنج تاثیر دارند را بررسی می کنیم. همچنین کودهای لازم برای افزایش پنجه زنی برنج را معرفی می کنیم. با ما همراه باشید.

پنجه زنی برنج چیست و چه موقع شروع می شود؟

پنجه زنی به فرآیند تولید شاخه ها و ساقه های جانبی از ساقه اصلی گیاه برنج گفته می شود. این شاخه ها مستقل از ساقه اصلی برنج رشد می کنند. در صورتی که شرایط مساعد باشد، پنجه ها تبدیل به ساقه می شوند و خوشه می دهند. به زمان و دوره ای که ساقه های فرعی به شکل پنجه تشکیل می شوند و رشد می کنند، زمان پنجه زنی گفته می شود.
هر پنجه دارای ریشه، ساقه و برگ های مجزاست و به صورت مستقل از ساقه اصلی رشد می کند. هر چقدر تعداد پنجه ها بیشتر باشد، تعداد خوشه ها و در نتیجه دانه برنج نیز افزایش می یابد. پنجه قوی تر به معنای رشد بهتر، مقاومت بیشتر گیاه و افزایش بهره وری در شالیزار است.
در شرایط ایده آل، هر بوته چهار یا پنج پنجه ایجاد می کند. ریشه پنجه ها به مرور زمان عمیق می شوند و مواد غذایی و رطوبت را از خاک جذب می کنند.

پنجه زنی برنج 2 الی 3 هفته بعد از نشاکاری شروع می شود. این فرایند تا تشکیل خوشه اولیه ادامه دارد. این بازه معمولا 35 الی 55 روز طول می کشد. حتی بعد از تشکیل خوشه ممکن است برخی پنجه ها همچنان به رشد خود ادامه دهند. با استفاده از کود مناسب و با رعایت نکات پرورش برنج، می توانیم باعث افزایش پنجه زنی برنج شویم.

نقش کوددهی در تقویت پنجه زدن برنج

کوددهی اصولی می تواند پنجه زنی را به شکل چشمگیری افزایش دهد. کودهایی که به پنجه زنی بهتر کمک می کنند شامل این موارد هستند:

• کودهای نیتروژنه: نیتروژن محرک اصلی رشد رویشی و پنجه زنی است. این کود به فتوسنتز و سبزینگی گیاه برنج کمک می کند. تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه باعث می شود که طول پنجه ها افزایش پیدا کند. کارشناسان توصیه می کنند که کود نیتروژن را در دو نوبت به زمین اعمال کنید. مرحله اول قبل از کاشت نشاء و مرحله دوم دو یا سه هفته بعد از آن. وجود نیتروژن برای رشد گیاهان ضروری است اما این کود باید در زمان مناسب و به مقدار کافی مصرف شود. مصرف زیاد این کود باعث می شود که پنجه ها و شاخه ها بیش از حد رشد کنند اما باردهی کم شود. مقدار دقیق کود ازته با توجه به نتایج آزمایش خاک تعیین می گردد.
• فسفر: فسفر یکی دیگر از کودهایی است که می توانید در مرحله پنجه زنی استفاده کنید. عنصر فسفر به انتقال انرژی و رشد ریشه ای پنجه ها کمک می کند. با توسعه ریشه ها، جذب عناصر از خاک بهتر شده و در نتیجه رشد گیاه بهبود می یابد. بهتر است فسفر مورد نیاز زمین برنج در چند نوبت اعمال گردد تا نتیجه دهی بیشتر شود. مرحله آماده سازی زمین کشاورزی و زمان نشاء کاری بهترین زمان ها برای اعمال کود فسفر هستند.
• پتاسیم: کود پتاسیم، مقاومت گیاه را در برابر آفات و بیماری ها افزایش می دهد. کارشناسان حوزه کشاورزی توصیه می کنند که پتاسیم مورد نیاز مزرعه برنج را در چند نوبت به زمین اعمال کنید. این مراحل کوددهی پایه (قبل از کاشت نشاء)، مرحله پنجه زنی و مرحله تشکیل خوشه و پر شدن خوشه ها می باشد.
• ریزمغذی ها: ریزمغذی ها (مخصوصا آهن، روی، منگنز، بور و مس) به میزان کمی نیازند اما همین مقدار هم برای رشد و سلامت گیاه ضروری است. روی در افزایش پنجه زنی برنج، بهبود رشد ریشه ها و ساقه ها نقش مهمی دارد.

روش های مؤثر برای تقویت پنجه زنی

• انتخاب بذر و رقم مناسب: برخی رقم های برنج، پتانسیل بیشتری برای پنجه زدن دارند. بذرهای اصلاح شده و استاندارد، پایه اصلی رشد سالم و پرقدرت پنجه ها هستند. از طرفی استفاده از بذر سالم و جوان باعث رشد اولیه قوی و افزایش پنجه زنی برنج می شود.
• تراکم کاشت مناسب: کاشت برنج با تراکم زیاد باعث رقابت بین بوته ها شده و پنجه زنی را کاهش می دهد. کاشت با تراکم خیلی کم نیز باعث کاهش تعداد بوته ها در واحد سطح می گردد. بهترین تراکم، حدود 25-20 بوته در هر کپه (هر نشاء) یا حدود 200–250 هزار بوته در هکتار است.
• مدیریت آبیاری: وجود لایه ای از آب روی زمین باعث افزایش اکسیژن رسانی و تسهیل رشد پنجه ها می شود. در برخی موارد، خارج کردن آب اضافی می تواند از خفگی ریشه ها جلوگیری کند. تداوم رطوبت خاک و آبیاری به میزان کافی، پنجه زنی را تحریک می کند. غرقاب دائم ممکن است پنجه زنی را کاهش دهد. استفاده از سیستم آبیاری هوشمند، یک اقدام عالی برای رشد بهتر گیاه برنج است. تنظیم دقیق رطوبت خاک مانع از بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی ریشه ها و کاهش کیفیت محصول می شود.

• مدیریت وجین و کنترل علف های هرز: وجود علف های هرز باعث رقابت شدید برای نور، آب و مواد غذایی می شود و پنجه زنی را کاهش می دهد. وجین به موقع (مکانیکی یا شیمیایی) به گیاه فرصت رشد بهتر و پنجه زنی بیشتر می دهد.
• شرایط محیطی: برنج در دماهای خیلی پایین یا خیلی بالا دچار کاهش پنجه زنی می شود. دمای مطلوب برای پنجه زنی حدود 25–30 درجه سانتی گراد است. در شرایط تنش (سرما یا گرمای شدید) پنجه زنی محدود می شود.
• شناسایی آفات متداول: آفات مانند مگس های برنج و کرم های ساقه خوار می توانند به گیاه آسیب بزنند. شناسایی به موقع این آفات از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده از روش های طبیعی و بیولوژیکی، همچنین سموم کنترل شده می تواند به کاهش آسیب های ناشی از آفات کمک کند. برای مبارزه با کرم ساقه خوار برنج، خواندن مطلب لینک شده را به شما توصیه می کنیم.
• سایر نکات:
  • استفاده از کود دامی پوسیده یا مواد آلی به بهبود ساختار خاک و تحریک رشد پنجه کمک می کند.
  • کاشت در زمان مناسب، شانس پنجه زنی بالا را افزایش می دهد.
  • روش اعمال کود در مزارع برنج بیشتر به روش آبیاری و محلول پاشی است. در روش محلول پاشی کوددهی حتما باید در زمان مناسب انجام شود. بهترین زمان صبح خیلی زود یا عصر (بعد از خنک شدن هوا) می باشد.
  • تاثیر سولفات آمونیوم در مزارع برنج کاملا مشهود است. کوددهی به میزان کافی با این کود می تواند بهره وری کشاورزی را افزایش دهد. کود سولفات آمونیوم کریستاله گزینه خوبی برای کوددهی شالیزارهاست. برای خرید عمده سولفات آمونیوم می توانید به سایت سپهر بارثاوا پارت سر بزنید. این شرکت از بزرگترین تولید کنندگان سولفات آمونیوم ایرانی است که محصول خود را در داخل و خارج از ایران به فروش می رساند.